Michał Stachowicz - Aukcje

Michał Stachowicz był synem Stanisława Stachowicza, znanego obywatela i drukarza krakowskiego. Urodził się 14 sierpnia 1768 roku. Jego matka urodziła go w sklepie piwnicznym, gdy oblężone miasto było przerażone spodziewanym szturmem. W tej samej chwili czterej starsi bracia nowo narodzonego ponieśli chwalebną śmierć broniąc grodu. Chcąc zapewnić przyszłość dorastającemu chłopcu, rozważał różne zawody, do których mógłby go przygotować. Jednakże, zauważywszy w nim szczególne zamiłowanie do malarstwa, oddał go pod opiekę malarza Molitora, a później Kazimierza Mołodzińskiego, u którego uczył się przez siedem lat. Wkrótce jego wrodzony talent tak się rozwinął, że gdy w około roku 1785 powracający z Włoch F. Smuglewicz zobaczył jego prace, natychmiast dostrzegł niezwykłe zdolności młodego artysty i zdecydowanie zachęcał go do udania się do Warszawy, gdzie widział dla niego świetlaną przyszłość. Jednak Stachowicz nie poszedł za tą radą, a późniejsze namowy i zaproszenia były równie bezskuteczne. Pozostał w Krakowie, związany z rodziną i mocno jej oddany. Od tego momentu nie miał przewodnika ani mistrza w sztuce, nie poszukiwał wielkich wzorców, nie opuszczał Krakowa. Całkowicie oddał się swoim własnym uczuciom i inspiracjom, które wylewały się na płótna wzniosłą poezją i malowniczym rodzimą koloraturą. Zaniechanie artystycznego rozwoju wiązało się z ogromną stratą dla rodzimej sztuki. Był obdarzony wieloma kreatywnymi pomysłami, niezwykłą łatwością w pracy, oddany miłości do ojczyzny, zaznajomiony z jej przeszłością i zaznajomiony z życiem prostego ludu, bystrym obserwatorem jego zwyczajów, zabaw, uczuć, cnót i nałogów.

Stachowicz przejawiał żywiołową chęć stania się znakomitym mistrzem, który mógłby podnieść i rozsławić krajową sztukę. Jego wczesne prace skupiały się głównie na obrazach religijnych, scenach z dziejów starożytnych i biblijnych. Jednak wydarzenia z roku 1794 wzbudziły w nim nowe zainteresowanie, a od tego momentu skupił się skwapliwie na tematach rodzimych, scenach współczesnych, wydarzeniach historycznych i życiu ludu, stając się prawdziwie narodowym malarzem. Jego obrazy z okresu powstania kościuszkowskiego i Księstwa Warszawskiego są dobrze zapamiętane.

Pomiędzy tymi dwiema epokami pracował dla wielu kościołów w Krakowie, Kielcach, Przemyślu, Jarosławiu i innych miastach. Nie porzucił również tematów związanych z historią kraju, a jego dwa obrazy "Bitwa pod Hundsfeld" i "Bitwa pod Byczyną" należą do najważniejszych dzieł. W 1816 roku, gdy ówczesny biskup krakowski Jan Woronicz odnawiał pałac biskupi, Stachowicz został poproszony o ozdobienie pomieszczeń serią obrazów przedstawiających historię kraju, widoki miejsc i zwyczaje ludu. Malarz zabrał się do tego zadania z zaangażowaniem, oddając pomysły poetyczne w postaci obrazów. Ogromną pracę ukończył w mniej niż czternaście miesięcy. Niestety, w trakcie realizacji tego wzniosłego zamysłu zabrakło mu wsparcia mecenasa o wyrafinowanym guście i większej świadomości artystycznej.

Następnie Stachowicz został poproszony o ozdobienie malowidłami sali Jagiellońskiej na Uniwersytecie Krakowskim. Przedsięwzięcie to zostało zrealizowane dzięki staraniom i wsparciu X. Sebastyana hr. Sierakowskiego, rektora uniwersytetu. Oprócz odpowiednich ozdób i licznych portretów znanych postaci z życia akademii, Stachowicz stworzył jedenaście wielkich obrazów przedstawiających ważne wydarzenia z historii samej uczelni. Całą tę pracę wykonał samodzielnie, a ukończył ją w 1821 roku. Trudno nie podziwiać ogromnej łatwości, niewyczerpanej płodności wyobraźni oraz pasji do przedstawianego tematu, która przebija w każdym szczególe. Mimo pewnych niedoskonałości technicznych i historycznych, to dzieło pozostaje szacownym pomnikiem przeszłości.

Stachowicz podejmował również podobne prace malarskie na zamówienie bogatych właścicieli majątków wiejskich w okolicy Krakowa. Nie przestał również malować obrazów olejnych, a w późniejszym okresie życia, kiedy już nie zajmował się malowaniem ściennym, tworzył wiele dzieł religijnych, scen z życia ludu i wydarzeń historycznych kraju. W 1817 roku został profesorem rysunku w Liceum św. Barbary i został wybrany członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Zmarł 26 marca 1835 roku w wieku 57 lat. Mieszkał przy ulicy Grodzkiej nr 199 w Krakowie, a później, od roku 1824, przy tej samej ulicy, numer 89. W późniejszych latach odwiedził Warszawę tylko raz, ale pobyt ten był krótkotrwały.

Z dotychczasowej wiedzy o Stachowiczu wynika, że był on malarzem obrazów religijnych, historycznych i rodzajowych. Wykonał wiele z nich olejno na płótnie, ale również wiele pracował na ścianach w technice al fresco. Był oddany swojemu rodzącemu miastu i ziemi, dobrze zaznajomiony z życiem i zwyczajami ludu, a w swoich obrazach przedstawiał ulubione miejsca i mieszkańców w ich codziennych czynnościach, zwyczajach, zajęciach i zabawach, doskonale oddając ich charakter. Był jednym z pierwszych polskich malarzy tego rodzaju, co przysporzyło mu szczególnej estymy i sławy. Szkoda, że nie miał większych możliwości lub większego zainteresowania zdobywaniem wyższych umiejętności artystycznych, co stanowiło istotną stratę dla jego ogromnych naturalnych talentów oraz rzeczywistą stratę dla rodzimej sztuki, która mogłaby zyskać takiego artystę, zdolnego stanąć obok czołowych twórców europejskich w tej dziedzinie. W życiu prywatnym Stachowicz był prawym, prostym i pobożnym człowiekiem. Zawsze zachowywał polską tożsamość, był małomówny i często pogrążony w myślach.