ANDRZEJEWSKI JERZY
POPIÓŁ I DIAMENT
Powieść.
Warszawa 1948, Czytelnik, str. 334, format: 15,5x21,5 cm
Wydanie pierwsze!
"W 1946 roku Andrzejewski zaczął pisać swoją najgłośniejszą powieść - "Popiół i diament". Wychodząc początkowo od historii o znanym z prawości adwokacie, który w obozie koncentracyjnym stał się znienawidzonym przez współwięźniów kapo, a po wojnie chciał odzyskać swoje dawne miejsce w społeczeństwie, pisarz namalował panoramę Polski tuż po wojnie. Powieść została zdominowana przez wątek Maćka Chełmickiego, młodego żołnierza AK, któremu wydano rozkaz wykonania wyroku śmierci na sekretarzu PPR. Bohater przeżywa rozdarcie pomiędzy koniecznością żołnierskiej wierności przysiędze a pragnieniem powrotu do normalnego życia. Wydany w 1948 roku utwór wywołał duże zainteresowanie i silne kontrowersje. Autorowi miano za złe fałszowanie historii, przedstawienie przejmowania władzy przez komunistów jako pokojowego aktu zgodnego z wolą narodu, AK natomiast jako element destabilizujący i wichrzycielski. Recenzenci lewicowej "Kuźnicy" mieli natomiast Andrzejewskiemu za złe, że jego powieść nie ma dostatecznie jasnej wymowy ideologicznej - Chełmicki był przedstawiony z sympatią, brakowało im jednak optymistycznej wizji przyszłej Polski." Źródło: www.culture.pl
""Górowanie złowrogich akcji podziemia [...] nad racjami strony przeciwnej, które albo w ogóle w powieści do głosu nie dochodzą, albo zamykają się w granicach abstrakcyjnego humanitaryzmu 'wiary w człowieka' (Marcin), albo też przedstawione są jako racje jednej tylko doktryny (Szczuka) - stanowi między innymi o niesłusznym klimacie powieści" Melania Kierczyńska na łamach "Kuźnicy" (cyt. za: M. Fik "Kultura polska po Jałcie", Londyn 1989, str. 95-96).
Andrzejewski przyjął te zarzuty i w opublikowanej w 1950 roku samokrytyce pt. "Notatki. Wyznania i rozmyślania pisarza" odciął się od swojej wcześniejszej twórczości, w tym od "Popiołu i diamentu." Autor systematycznie zmieniał tekst powieści do 1954. Źródło: www.wikipedia.org.
Książka rzadka i ważna, ponieważ podejmuje trudny temat miejsca niedawnych konspiratorów w nowej, powojennej rzeczywistości.
Stan BDB-
