KĘPNO. Szczególny regulamin względem pobierania i kontrolowania podatków od młynów i rzeźni w mieście Kempnie (tak w oryginale). Dokument w języku polskim i niemieckim wydany 7 września 1821 r. przez rejencję poznańską Wielkiego Księstwa Poznańskiego; stron 47, 12 stron wzorów pism podatkowych, 161 paragrafów. BARDZO RZADKI DOKUMENT i cenne źródło dotyczące wyzysku przez Prusy Wielkiego Księstwa Poznańskiego; stan bdb.
Nieprawdopodobnie drobiazgowa regulacja poboru podatków od przemiału mąki i podatku od uboju zwierząt. Dokument natychmiast przywołuje skojarzenia z praktykami paratotalitarnymi. W Prusach wolności w prowadzeniu działalności gospodarczej nie było wcale. Ofiarami jej braku byli rzeźnicy i młynarze z powiatu kępińskiego poddani zupełnej kontroli przez pruskiego fiskusa. Przemyślany do najmniejszych szczegółów system zapewniał Berlinowi nieprawdopodobne przychody z każdego kilograma mąki i mięsa.
Przepisy podatkowe pomyślane jako rzecz odnosząca się tylko do powiatu kępińskiego dowodzą, jak dalece organizacja państwa pruskiego odbiegała od ówczesnej normy europejskiej! Prawo podatkowe powinno być takie same dla wszystkich poddanych państwu pruskiemu młynarzy i rzeźników. Curiosum. Dowód na bezwzględną eksploatację prowincji poznańskiej, która swoją zamożnością znacznie przewyższała ubożuchne, też pruskie, Pomorze.
Przykład pierwszy z brzegu: Kto chce mleć zboże na młynie w obwodzie miasta, posyła takowe w workach nazwiskiem podatkującego i jego miejsca zamieszkania wielkimi literami dokładnie oznaczonych. I dalej każdy na rzeź bijący może bydło i zapasy mięsiwa i skóry, tylko w dozwolonych urzędowo poborowemu lokalach przechowywać i rzeź uskuteczniać i dalej jeżeli mu urząd tego nie zabierze, co może uczynić na piśmie (§ 62). Smaczków podobnych jest o wiele więcej.
Dokument jest też ważny jako źródło topograficzne dla ówczesnego powiatu „kempińskiego” (pisownia oryginalna). Były dwa obwody podatkowe: miejski kępiński i zewnętrzny. Ten pierwszy obejmował całe miasto aż do ostatecznych ujść ulic tego mianowicie, aż do ostatniego z budynków za żupa solną (…). Dalej, że obejmuje wiatrak Karola Müllera (…) posiadłość Muszalskiego (…) położonego na gościńcu warszawskim młyna wdowy Weinrauch. Obwód zewnętrzny obejmował 20 posiadłości: 4 austeryje: Broda, Staruch, Zabijak; 6 folwarków, m.in.: Zapasło, Florianka etc., etc., młyny wiatraki, pustkowia, wsie, a nawet miasta – jak Baranowo. Dokument określa punkty poboru podatku przez Urząd Poborowy i jego ekspozycje bramkowe przy trakcie warszawskim.
