Ostatnio oglądane
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Ulubione
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
W ostatnich latach na rynku starej biżuterii widać wzmożone zainteresowanie wyrobami znanych wytwórni i artystów okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Biżuteria ta, zwana często designerską, lub autorską powstałą w licznych zakładach na terenie całego kraju z różnych materiałów.
Jej obecność na rynku w związku z zainteresowaniem nią jest coraz obfitsza. Istnieje też coraz więcej jej fałszerstw, czasem mniej, a czasem bardziej dopracowanych. Jednak biorąc pod uwagę, że gros osób obecnie mogących sobie pozwolić na zakup biżuterii z tego okresu, to osoby które żyły w czasach PRL pojawia się pytanie, czy moda na PRLowski design jest tylko chwilowym kaprysem rynku związanym z pewnym rzewnym wspomnieniem minionego okresu, czy też jest to nowa gwiazda rynku starej biżuterii, która może przebić popularnością formy art-decowskie i wiktoriańskie.
By odpowiedzieć sobie na to pytanie należy najpierw przeanalizować, co stanowi przedmiot zainteresowań kolekcjonerów. Z uwagi na szerokość tematu, pominiemy w tym tekście poszczególnych artystów, zwłaszcza, że nierzadko współpracowali oni z poszczególnymi kombinatami państwowymi. Nie będziemy się też odnosić do wyrobów spółdzielni jubilerskich powstałych przed utworzeniem WARMET-u. Obiektem naszych zainteresowań, będą najchętniej zbierane przedmioty a więc biżuteria największych polskich wytwórni – Warmetu, Resovii, Agatu, Biametu, Rytosztuki, Juwelii, ORNO, Imago Artis.
Ta największa z państwowych wytwórni jubilerskich powstała w Warszawie w roku 1965. Jej bazę stanowiły zakłady Centrali Wyrobów Jubilerskich Jubiler. Warmet produkował wyroby zarówno srebrne jak i złote. W swej ofercie posiadał dziesiątki wzorów dostępne w różnych wariantach.
Do najbardziej znanych wyrobów Warmetu należą kopułkowate pierścionki w srebrze, pierścionki w złocie, seria zawieszek ze Znakami Zodiaku oraz liczne bransoletki. Bardzo popularne w formie były też delikatne pierścionki tzw wąsy oraz niezapominajki. Biżuteria z tego zakładu cechuje się lekkością przemyślanych form przy jednoczesnym dążeniu do prostoty przekazu. Nie znajdziemy tu wysublimowanych bogatych zdobień, czy stosowania wielu technik w jednym wyrobie. Są to jednak przedmioty na tyle różnorodne, że niemal każdy znajdzie wśród wyrobów wytwórni coś dla siebie.
Rzeszowska Resovia stanowiła jeden z regionalnych oddziałów Warmetu. Wiązało się z tym kilka czynników. Z jednej strony wiele form było zbieżnych z warszawskimi. Z drugiej dostęp do materiałów był dość łatwy. Jednak nie znaczy to, że rzeszowscy artyści szli na łatwiznę. Tworzyli również szereg własnych wzorów, zwłaszcza pierścionków nierzadko stanowiących modyfikację warszawskich form floralnych.
Z uwagi na lekkość, którą cechują wyroby Resovii oraz fakt, że jest oddziałem Warmetu często jej biżuteria jest traktowana na równi z wytworami stołecznych artystów. Wpływa to zdecydowanie in plus na jej popularność. Wyroby Resovii są bowiem równie chętnie kupowane jak warmetowskie, a jest ich na rynku zdecydowanie mniej.
Kłodzki Agat to drugi spośród dużych oddziałów stołecznego Warmetu. Wyroby tej wytwórni to często lekko zmodyfikowane formy Warmetu, jednakże częstym i charakterystycznym w produktach tego zakładu są różnego rodzaju lekkie motywy liści oraz broszo wisiory z kameami.
Wyroby kłodzkiej wytwórni są lubiane i poszukiwane. Mimo traktowania ich jako wyrobów warmetowskich widać w nich wiele indywidualności, przez co kolekcjonerzy biżuterii autorskiej nie mogą poczuć się znudzeni czy też nie odbierają tych wyrobów jako prac kopistów artystów warszawskich.
Pierścionek z 35 Czarnymi Diamentami o Łącznej Masie 0.22 ct, Białe Złoto 9k/375, Posiada Certyfikat GemsTv
Złoty sygnet z opalem
Złoty sygnet 3,11 ct I/VS2
Komplet złotych guzików i spinek masa perłowa
Białostocki Biamet to kolejny z oddziałów regionalnych Warmetu. Wyroby Biametu nie były jednak kopiami wyrobów warszawskich. Często toporne w formie, nie nawiązywały do konkretnego stylu. Jednak widać tu inspiracje rękodziełem z ORNO a także warmetowskimi kopułkami, choć mniej finezyjnymi. Spółdzielnia jest zresztą bardziej znana z produkcji wyrobów korpusowych, w tym zwłaszcza cukiernic.
Wyroby wytwórni z Białegostoku podobnie jak wcześniej wspomniane cieszą się popularnością wśród kolekcjonerów. Jednak z uwagi na dość niewielką ich ilość trudno stwierdzić, czy trend ten jest wynikiem przerostu popytu nad podażą.
Ta największa poznańska wytwórnia powstała w styczniu 1950 roku. Nigdy nie nawiązywała do konkretnego stylu. Jednak wśród licznych wyrobów powstałych na przestrzeni lat da się wyodrębnić kilka różnych szkół biżuterii. Wśród licznych produktów spółdzielni wyróżnić trzeba zwłaszcza ciekawe bransoletki z monogramem króla Stanisława Augusta, czy z koziołkami poznańskimi. Ponadto popularnym wyrobem były sygnety ze znakami zodiaku, czy broszka z Panem Twardowskim. Spółdzielnia nie bała się też wykorzystywania korali, kamieni jubilerskich, a niekiedy nawet częściowego filigranu w swoich wyrobach.
Dziś należy ona do Spółdzielni, których wyroby są poszukiwane. Wpływają na to przede wszystkim unikalne wzory, często wyrywające się ogólnym ramom wyznaczanym przez inne spółdzielnie autorskie. Jednocześnie dość duża ich ilość na rynku pozwala kolekcjonerom na powiększanie swych zbiorów o nowe okazy.
To kolejna poznańska spółdzielnia. Działająca od lat 60-tych wytwarzała różnego rodzaju biżuterię. Charakteryzowała się dość lekką i prostą formą.
Jej wyroby należą do relatywnie rzadkich poza Polską zachodnią i północno-zachodnią. Cieszą się jednak sporą popularnością, gdyż większość wzorów jest obecna na rynku w pojedynczych egzemplarzach, co czyni je w pewnej mierze wyjątkowymi.
To chyba najsłynniejsza wytwórnia jubilerska z PRL-u istniejąca od 1949. Przy tym najbardziej luksusowa, co dodatkowo przysporzyło jej popularności. Na przestrzeni lat zatrudniała najzdolniejszych artystów-plastyków, nierzadko będących pod silnym wpływem Romualda Rochackiego, przez co jej wyroby cechuje nadzwyczajna forma. Są niepowtarzalne w porównaniu do wyrobów innych spółdzielni z tych samych czasów.
Dodatkowej sławy i popularności przyczyniła wyrobom tej spółdzielni wystawa zorganizowana w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy pt ORNO znaczy zdobię. Ich charakterystyczne kształty sprawiają zaś, że od razu rzucają się w oczy. Z kolei osoby pamiętające czasy, gdy Spółdzielnia istniała i prowadziła swoje sklepy pamiętają iż jej wyroby nigdy nie należały do tanich i tak też pozostało.
Metaloplastyka to kolejna spośród wielkich spółdzielni. Istniała przez bez mała 4 dekady, posiadała kilka oddziałów. Jej specjalnością były delikatnie w formie pierścionki, często z kamieniami jubilerskimi.
Jest to spółdzielnia tyleż ciekawa, co i niedoceniana. Mimo, że jej wyroby nie są obficie obecne na rynku, to jednak nie cieszą się zbyt wielką popularnością. Są wręcz traktowane na równi z biżuterią autorską sensu stricto, a więc kupowane z uwagi na samą formę. Przez to też jest w jakiejś mierze wyłamująca się ze schematu produktów seryjnych wielkich spółdzielni tego okresu.
Spółdzielnia ta powstała już w 1947 roku w Krakowie. Już od 1949 roku produkowała biżuterię i galanterię metalową. Charakterystycznymi cechami wyrobów spółdzielni jest stosowanie filigranu oraz częste wykorzystywanie korali.
Pierwsza z tych cech jest wręcz wyjątkowa w skali kraju zwłaszcza w kontekście faktu, że na przestrzeni lat Imago stworzyło kilkaset różnorodnych form biżuteryjnych od małych pierścionków, przez broszki po naszyjniki. Jej wyroby cieszą się rosnącą popularnością z uwagi na wyjątkowość form na tle chociażby wyrobów Warmetu.
Dodatkową zaletą jest też fakt, że wytwórnia ta produkowała biżuterię, podobnie jak Warmet na skalę przemysłową i o ile przedmioty wykonane w złocie należą do stosunkowo rzadkich, to biżuteria srebrna jest dość pospolita jeśli chodzi o jej dostępność. Co warte zaznaczenia, Imago Artis wytworzyło również serię wyrobów z herbem Uniwersytetu Jagiellońskiego, które dziś są bardzo cenione.
Po tym krótkim przeglądzie kilku spośród największych spółdzielni (było ich znacznie więcej) możemy się przyjrzeć samemu rynkowi. A jest na co patrzeć. Jeszcze do niedawna biżuteria autorska z PRL-u gościła jedynie w antykwariatach i na różnego rodzaju giełdach staroci. Ostatnimi czasy jest jednak coraz częściej obecna na aukcjach poważnych domów aukcyjnych. Powoli zaczynają też być organizowane aukcje poświęcone tylko i wyłącznie temu działowi biżuterii.
Wciąż rosnące od kilku lat zainteresowanie nią również zdaje się wskazywać, że nie jest to tylko krótkotrwały kaprys, lecz rozwojowa gałąź rynku starej biżuterii. Wpływ na to ma z pewnością coraz więcej opracowań tematu, czy obecność tej biżuterii na wystawach muzealnych, a więc zrównanie jej w jakiejś mierze z biżuterią sprzed II Wojny Światowej. Dodatkowo fakt, że większość z niej jest wykonana ze srebra sprawia, że na jej kolekcjonowanie (w przeciwieństwie do biżuterii chociażby artdecowskiej wykonanej przeważnie w złocie) może sobie pozwolić zdecydowanie większa liczba osób.
Podsumowując możemy stwierdzić, że z uwagi na różnorodność form, oraz stosunkowo dużą dostępność biżuterii autorskiej PRL-u jest to wschodząca gwiazda na rynku starej biżuterii. Trend będzie się zapewne jeszcze dość długo utrzymywał, a niektóre formy już dziś należą do cenionych, zwłaszcza gdy znany jest autor danego wzoru.
Różne rodzaje biżuterii, tysiące form, kilka miast z wielkimi spółdzielniami i kilkuset autorów – to właśnie sprawia, że popyt na te przedmioty będzie zapewne dalej rosnąć. Dodatkowo warto dodać, że wśród przedmiotów wykonywanych przez spółdzielnie wyróżniają się rzadsze formy wykonany w złocie, nierzadko na zamówienie. Przedmioty te są o wiele bardziej poszukiwane od biżuterii srebrnej, a ich ceny nierzadko potrafią przekroczyć ceny, które można by osiągnąć za biżuterię historyczną podobnej wielkości.
05/03/2021