Ostatnio oglądane
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Ulubione
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Historia ceramiki sięga paleolitu. Najstarsze znalezione wyroby datuje się na 13 tys. lat p.n.e., szklane 5–6 tys. lat p.n.e., materiały wiążące (wapno,gips) używane są od 2–5 tys. lat. Ceramikę wytwarzali już Grecy, znana jest kultura pilińska z okresu brązu, jedna z zespołu kultur mogiłowych, która zajmowała się obróbką ceramiki. Na terenie Polski ceramika stosowana jest od ok. 7,5 tys. lat.
Ceramikę stanowią materiały nieorganiczne o kowalencyjnych i jonowych wiązaniach między atomowych wytwarzane zwykle w procesach wysokotemperaturowych związanych z przebiegiem nieodwracalnych reakcji. Oprócz wysokich walorów artystycznych posiadają dużą wartość poznawczą ze względu na bogactwo przedstawianych szczegółów.
Gliny pospolite
Zawierają w sobie dużo zanieczyszczeń, po wypaleniu barwią masę ceramiczną na kolor od żółtego poprzez jasnoczerwony do ciemnobrunatnego. Używa się ich do wyrobów garncarskich i ceglarskich. Wyroby te łącznie z kamionką i klinkierem zalicza się do grupy ceramiki nieszlachetnej.
Gliny szlachetne
Zawierają dużą liczbę składników plastycznych, zabarwiające się po wypaleniu na biało lub kremowo, uzyskujemy z nich ceramikę szlachetną ( porcelanę, porcelit, fajans). Stosowane są przede wszystkim do wytwarzania ceramiki stołowej.
Oprócz różnych odmian gliny w skład mas ceramicznych wchodzą materiały schudzające i topniki, a uformowane przedmioty mogą być poddawane szkliwieniu i zdobieniu, do czego służą materiały szkliwiące i farby ceramiczne. Stopień plastyczności gliny zależy od procentowej zawartości tlenku glinu ( Al2O3). Na tej podstawie rozróżniamy plastyczne gliny tłuste i oraz mało plastyczne gliny chude.
Znaczny wpływ na końcowy produkt ma rozwieź zawarta w glinach krzemionka. Dzięki temu składnikowi w procesie wysoko temperaturowego wypału możemy uzyskać spieczone (zeszkliwione) wyroby ceramiczne, nieprzepuszczające gazów ani wody. Jednocześnie wysoka zawartość krzemionki utrudnia formowanie wyrobu, obniża jego wytrzymałość mechaniczną oraz zwiększa jego kruchość.
Surowce plastyczne przeznaczone do wytwarzania ceramiki nie mogą zawierać zanieczyszczeń organicznych ani domieszki wapiennej. Wypalone wapienie pod wpływem wilgoci mogą rozsadzać nie spieczone wyroby. Zanieczyszczenia organiczne natomiast spalając się, powodują nadmierną porowatość, zwłaszcza w wyrobach spieczonych. Większość wyrobów ceramicznych używana w gospodarstwach domowych jest pokrywana twardym szkliwem.
Ceramika szklana
Ceramika szklana została wynaleziona w latach 60. dwudziestego wieku, początkowo do użytku w przestrzeni kosmicznej, ponieważ materiał ten jest wyjątkowo odporny na temperaturę. Nie jest klasyfikowana jako szkło czy jako ceramika, to zupełnie nowy materiał, charakteryzujący się specyficznym procesem produkcji i swoimi właściwościami. Jest wszechstronnym i jak dotąd, bardzo niezawodnym materiałem. Może być także produkowana w szerokim zakresie kolorów, kształtów i rozmiarów, dodatkowo może być pokryta różnymi powłokami oraz dekoracjami.
Porcelana
Rodzaj białej, prześwitującej ceramiki o wysokiej jakości, wynaleziony w Chinach w VII wieku. Porcelana jest wytwarzana z mieszanki glinki kaolinowej ze skaleniem i kwarcem poprzez wypalenie uformowanych wyrobów w temperaturze 920- 980 stopni C (wyroby nieszkliwione, tzw. biskwit) aż do 1280- 1460 stopni C (wyroby szkliwione). Właściwości: Charakteryzuję się niska nasiąkliwością, bardzo dobrymi właściwościami dielektrycznymi, dużą wytrzymałością mechaniczną, wysoka odpornością na działanie czynników chemicznych i nieprzepuszczalnością dla cieczy i gazów. Głównym naczyniem chińskiej porcelany jest kaolin - biała porcelanowa glinka, wykorzystywana z powodu swej plastyczności do wyrobu naczyń. Ma ona zdolności do przyjmowania i zachowywania każdego nadanego jej kształtu. Jej głównym składnikiem jest minerał kaolinit. Drugi ważny składnik to glinokrzemian potasu, który przy wysokiej temperaturze ok. 1450 stopni C spala się w rodzaj naturalnego szkła.
KOBIETA Z SZALEM [1959] Henryk BARAN BOGUCICE
OWCZAREK COLLIE [1965?] ZP CHODZIEŻ - proj. Lubomir TOMASZEWSKI (?)
WAZON ASTEROID ze smugami - proj. JAN SYLWESTER DROST (ur. 1934)
WAZON SKARABUSZ Eryka Trzewik Drost Jan Sylwester Dorst HSA Staszic
Fajans
Otrzymuje się poprzez wypalanie w temp. ok. 1000 stopni C mieszaniny glinu, kwarcu, kaolinu, skalenia, margla, kredy i dolomitu, z domieszką substancji szklistych. Wyroby fajansowe mogą być szkliwione lub nie. Mają barwę biało, szaro kremową lub jasno kremową. Znane były od starożytności na Dalekim Wschodzie ( Persja, Syria, Egipt). Do wyrobów ceramiki artystycznej wykorzystywane są zazwyczaj fajanse majolikowe. Fajanse polewane wyrabiano z końcem XIV w. w Faenzy (stąd fajans), jednocześnie rozpoczęto produkcje na Majorce (majolika). W Polsce najlepsze fajanse wytwarzano w XVIII wieku w Korcu, Baranówce, Lubartowie, i w Nieborowie.
Porcelit
Tworzywo ceramiczne o właściwościach pośrednich miedzy porcelaną, a fajansem, zaliczane często do porcelany miękkiej, porcelit ma czerp o barwie białej lub kremowej, nieprześwitujący, spieczony. Wytwarza się go z materiałów do 50 %), kwarcu (do 30%), i węglanu wapniowego lub dolomitu (do 5%) przez wypalenie w temp. Ok. 1300 stopni C w celu osiągnięcia zamierzonej nieprzesiąkliwości, wytrzymałości i twardości. Porcelit stosuje się do wyrobu naczyń stołowych, sprzętu sanitarnego i laboratoryjnego.
Kamionka
Wyroby ceramiczne otrzymywane z glin z dodatkiem szmetu lub piasku kwarcowego, wypalane w temp. Od + 1230- 1300 stopni C . surowe wyroby przed wypalaniem pokrywa się solą kuchenną lub innymi sproszkowanymi minerałami. Dzięki temu w trakcie wypalania tworzy Siena powierzchni szklista polewa – glazura o różnych barwach. Wyroby kamionkowe są nieprzeźroczyste. Charakteryzują się duża wytrzymałością mechaniczną, odpornością na działanie kwasów i minimalną nasiąkliwością wodną. Używana jest do produkcji aparatury kwasoodpornej, płytek posadzkowych, kształtek i płytek ściennych stosowanych w pomieszczeniach sanitarnych, rzeźnych itp., rur i kształtek kanalizacyjnych. Z kamionki wykonuje się także naczynia, w odróżnieniu od naczyń z gliny wypalanej bez szkliwa nie przepuszczają one wody, dzięki czemu nadają się do przechowywania cieczy.
Wypalanie jest najbardziej energochłonną operacją jednostkową w przemyśle ceramicznym. Proces ten jest ustawiony w ciągu technologicznym po suszeniu półfabrykatów. Występuje jednokrotnie, w przypadku produkcji wyrobów nieszkliwionych i dwukrotnie przy produkcji wyrobów szkliwionych. Pierwsze wypalanie „na biskwit” ma na celu zwiększenie wytrzymałości mechanicznej wyrobów i spowodowanie, że nie będą rozmiękały po naniesieniu szkliwa. Prowadzi się go wolno, a końcowe temperatury zależą od rodzaju wypalanego tworzywa. Po wypaleniu biskwitowym wyroby są porowate, a duża ich nasiąkliwość pozwala na wchłanianie szkliwa. Poszkliwione wyroby wypala się „na ostro”. Dekorowane naszkliwnie naczynia ceramiczne i wyroby ceramiki artystycznej wypala się, co najmniej trzykrotnie, w celu utrwalenia zdobienia.
Celem procesu wypalania jest nadanie wyrobom odpowiednich właściwości użytkowych. Skutkiem przemian fizykochemicznych zachodzących w trakcie obróbki cieplnej jest zwykle wzrost wytrzymałości mechanicznej, zagęszczenie i skurczliwość wyrobów oraz usunięcie porów z przestrzeni pomiędzy ziarnami. Dzięki stopieniu się warstwy szkliwa wyroby uzyskują estetyczny wygląd, stają się nienasiąkliwe, co podnosi ich walory higieniczne.
Zdobienie wyrobów ceramicznych jest zabiegiem technologicznym, przeprowadzonym w celu podwyższenia walorów estetycznych wyrobów. Przez zdobienie można różnicować te same fasony wyrobów, co pozwala zwiększyć możliwość zaspokojenia wymagań odbiorców – użytkowników. Na wybór sposobu zdobienia ma wpływ wiele czynników, np. właściwości tworzywa ceramicznego, temperatura wypalania, rodzaj szkliwa, przeznaczenie wyrobu i wiele innych. Zdobienie wyrobów ceramicznych można podzielić na grupy, stanowiące zbliżone technologicznie sposoby dekorowania, czyli:
01/06/2021