Daniel CHODOWIECKI, 12 ILUSTRACJI DO PRZYPADKÓW IDZIEGO BLASA A. LESAGE'A, 1783

Akwaforta, papier żeberkowy? Wym. 9 x 5 cm każda, rozcięte każda osobno. Sygn. śr.d. pod pierwszą: D. Chodowiecki del. et fecit; czerwona pieczęć kolekcjonera: Collect. Herm. Dürck. stan IV/IV. Wydane w Almanac de Gotha, etc. Pourl'Annee MDCCLXXXIV 1784. Chodowiecki dwukrotnie ilustrował powieść łotrzykowską Alaina-Rene Lesage'a Gilblas de Santillane (wyd. polskie Awantury Idziego Blasa z Santylany). Pierwsza seria ilustracji była przeznaczona do sześciotomowego wydania z lat 1778-1779, natomiast oferowana seria jest drugą redakcją tematu. 1. Idzi Blas zmierzający na mule z Orvieto do Salamanki. 2. Blas przyjęty na służbę u kanonika Sewillo przez ochmistrzynię Hiacyntę. 3. Blas odbiera swój pierścień od oszustki Kamilli. 4. Blas zabiega o posadę u Don Mathiasa. 5. Blas uczestniczy w intrydze Aurory, starającej się o względy Louisa Pacheco. 6. Blas z towarzyszami grabi podstępnie kupca Samuela Simona. 7. Blas źle potraktowany przez Louisa Graciasa. 8. Blas w rozmowie z wojennym inwalidą starającym się o rentę. 9. Bójka pomiędzy mężczyznami biesiadującymi w domu Blasa. 10. Blas w odwiedzinach u umierającego ojca. 11. Blas w szpitalu u przyjaciela Fabrizia. 12. Nobilitacja Blasa. Engelmann 1857, s. 250-251, poz. 1482; Łomnicka-Żakowska 2010, s. 212-214, poz. 278.1-12; Zabuska 2015, s. 223-225, poz. 543-554. Prezentowany zbiór miedziorytów Chodowieckiego stanowi reprezentatywny wybór jego twórczości graficznej. Obok wczesnych druków książkowych takich jak ryciny z traktatu fizjonomicznego Lavatera (poz. 23) i portret teologa Tellera z przekrojowego kwartalnika literackiego (poz. 24) oraz ilustracji do dzieł historycznych, gros kolekcji stanowią motywy zaczerpnięte ze znanych powieści, dramatów i eposów publikowane w kalendarzach kieszonkowych. Chodowiecki ilustrował Szekspira (Henryk IV, poz. 28 i 29, Burza, poz. 37, Wesołe kumoszki z Windsoru, poz. 34), Schillera Intrygę i miłość (poz. 31), Lesange'a Idziego Blasa (poz. 28), Beaumarchais'go Wesele Figara (poz. 33), satyryczne uwspółcześnienie Eneidy Blumenauera (poz. 41, 42 i 43), bajki niemieckich autorów (poz. 44), popularne powieści tamtych czasów: Klaryssę Richardsona (poz. 32), Camillę i Cecylię Fanny Burneyd' Arblay (poz. 35 i 36) oraz Das Mädchenaus der Waldhüne Carla Langa (poz. 46), a także niezidentyfikowane francuskie teksty z Atalią Racine'a (poz. 25). Seria Cnót (poz. 39) oraz zbiorek rycin na różne tematy (poz. 26) są typowe dla produkcji kalendarzowej. Ilustracjami do dzieł historycznych są natomiast: poz. 27 ze sceną fatalnej dla Przemysła Otokara i rozstrzygającej dla habsburskiej przynależności Austrii bitwy na morawskim Polu z pracy A. Kleina prezentującej sylwetki wielkich Niemców, poz. 40 z epizodami z historii miast prusko-brandenburskich oraz poz. 45 ze scenami z historii powszechnej. Gratką dla kolekcjonerów i miłośników Chodowieckiego są umieszczone na marginesach niektórych rycin niewielkie rysuneczki niepowiązane treściowo z główną kompozycją i pełniące funkcję remarków, którymi artysta oznaczał odrębne stany płyt (poz.: 27, 44, 45, 46). Do szczególnie rzadkich i poszukiwanych sztychów należą pozycje 27 (rzadki wariant stanu I z figuralnymi remarkami Śmierci Ottokara), 37 (Burza) oraz 38 (szaleństwa mody, czyli wybór niedawnych przykładów szarlatanerii, demagogii i ciemnoty).

Pochodził z osiadłej w Gdańsku wielkopolskiej, protestanckiej rodziny szlacheckiej czerpiącej zyski z handlu korzennego i zbożowego, która amatorsko poświęcała czas sztuce. Rysunku uczył go początkowo niezbyt wprawny w nim ojciec, później malująca emalią siostra matki. Jako ośmiolatek narysował portret Stanisława Leszczyńskiego. Kształcił się na własną rękę, kopiując sztychy Watteau i Lancreta, malując miniatury na pergaminie na sprzedaż i szkicując scenki z natury. Po śmierci ojca przeniósł się na stałe do Berlina, gdzie pracował w sklepie wuja i za jego namową malował miniatury na medalionach i tabakierach dla zysku. Z czasem zdobył renomę jako miniaturzysta, zapisał się też do prywatnej akademii Rodego i cały czas dużo szkicował z natury. Pierwsze próby rytownicze datują się na koniec lat 50. XVIII w. Został nauczycielem malarstwa miniaturowego w berlińskiej akademii. Rozgłos zdobył Pożegnaniem Calasa z rodziną, najpierw odmalowanym olejno z uznanego za nieudany oryginału francuskiego, potem oryginalnie transponowanym w kwasoryt. Ilustracje do podręcznika Bezedowa ugruntowały jego sławę i dały początek strumieniowi zamówień na ilustracje książkowe, a zwłaszcza do szczególnie popularnych w tym czasie kalendarzy kieszonkowych. W roku 1773 odbył udokumentowaną dziennikiem i licznymi rysunkami podróż do Gdańska, gdzie był rozrywany i hołubiony. Zwiedził Drezno, Hamburg i Frankfurt n. Odrą. Po śmierci Rodego został rektorem berlińskiej Akademie der Kunste und Mechanischen Wissenschaften, w 1790 r. jej wicedyrektorem, a siedem lat później dyrektorem. Pozostawił po sobie imponujące oeuvre liczące ok. 4000 rysunków, 2000 rycin i 30 obrazów. Uważny obserwator realiów współczesnego mu życia, mimo trudności kompozycyjnych wynikłych z praktyki kopiowania małych wzorów, rozwinął u siebie umiejętność oddawania stanów psychicznych i cech osobowości. Propagował ideały oświeceniowe i cnoty mieszczańskie.