Józef Chełmoński (1849 Boczki - 1914 Kuklówka Zarzeczna), Bitwa pod El Teb, 1884 r.

tusz lawowany, papier Angerera, 42,8 x 63,7 cm w świetle passe-partout
na odwrocie naklejona opinia prof. dr Feliksa Kopery i dr Kazimierza Buczkowskiego z dn. 25 września 1945 r.

Prezentowana praca przedstawia drugą bitwę pod El Teb, stoczoną 29.02.1884 r. przez brytyjski korpus interwencyjny z oddziałem Mahdystów. Jest ona jednym z trzech rysunków ilustrujących powstańcze wydarzenia w Sudanie, jakie artysta wykonał w początkach 1884 r. dla redakcji paryskiego tygodnika „Le Monde Illustré”. Zdaniem Tadeusza Matuszczaka jest to alternatywna wersja rysunku zamieszczonego, w wersji drzeworytniczej, w 1410 numerze pisma z 5.04.1884, z podpisem: AV SUDAN – Bataille d’El-Teb. – Les cavaliers Soudanais rampant le carré des Anglais. (Dessin de M.[onsieur] CHELMONSKI).

„Podziw i uznanie budzi malarska swoboda, z jaką Chełmoński pewnymi, sumarycznymi, a jednocześnie swobodnymi i zróżnicowanymi pociągnięciami pędzla uwiecznia scenę bitwy na obu rysunkach. Acz, na naszym rysunku zdaje się bardziej koncentrować na epizodzie bojowych zmagań, przeto zyskuje na wyrazistości.
(…) Zachwyca rysunkowa biegłość Chełmońskiego oraz sprawność w posługiwaniu się niełatwą techniką lawowanego tuszu, ze światłami i ogromnymi płaszczyznami bieli, budowanymi precyzją docierania nożykiem do spodniej, białej warstwy specyficznego papieru Angerera. Wszystko to daje nam znakomite wyobrażenie o mistrzowskim realizmie pędzla naszego artysty.
Trzeba jeszcze dodać, że wartość naszego rysunku podnosi fakt, że należy on do tych nielicznych dzieł rysunkowych Chełmońskiego, jakie zachowały się z paryskiego okresu twórczości malarza.”

Tadeusz Matuszczak, Józef Chełmoński „Bitwa pod El Teb”, pierwszy publiczny pokaz rysunku od chwili powstania w roku 1884, Dom Pracy Twórczej w Radziejowicach 2011 r.