drzeworyt kolorowany/papier; 44 x 43,8 cm (arkusz)
w kompozycji na górze: OBRAZ SWIETEY KATEARZINI; z prawej: NA GVRE SINAY; na dole nieczytelna inskrypcja
stan zachowania bardzo dobry
LITERATURA
- J. Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, Zebranych i wydanych przez Zygmunta Łazarskiego, Warszawa 1921, nr kat. 10, s. 23. W. Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, Warszawa [1933], poz. kat. 55 (repr.), kat. s. VI.
„U stóp świętej leży cesarz Maksencjusz, z rozkazu którego poniosła śmierć męczeńską, jako symbol zwycięstwa Chrześcijaństwa nad pogaństwem. W głębi, na lewo, ścięcie świętej, na prawo złożenie jej ciała przez aniołów: »NA GVRE SINAY« (na górze Synaj)” (J. Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, Zebranych i wydanych przez Zygmunta Łazarskiego, Warszawa 1921, s. 23).
Jerzy Kieszkowski w katalogu wystawy drzeworytów pochodzących z teki Łazarskiego podkreślał, że są to oryginalne, odbite z klocków drzeworytniczych prace, a nie reprodukcje. Zauważył, że przykładów grafiki ludowej zachowało się niewiele: „Przeznaczone do ozdoby wnętrz włościańskich dzieliły też z niemi ich losy, padając ofiarą tak częstych na ziemiach polskich pożarów i działań wojennych. [...] w pokojowych nawet czasach, w codziennem życiu, ulegały o wiele rychlejszemu zniszczeniu niż inne wyroby sztuki ludowej: pod wpływem kurzu, słońca i gryzącego dymu lub wreszcie jako przedmiot zabawy dzieci, barwy ich bladły, względnie ciemniały, a papier, często niechroniony szkłem ramek, rwał się, kurczył i w końcu rozpadał w strzępy” (J. Kieszkowski, dz. cyt., s. 4). Kieszkowski informuje także, że „drzeworyty z »TEKI« [...] odbił sam wydawca ręcznie (nie używając żadnej pomocniczej maszyny), na papierze szmacianym, maszynowym z lat około 1840 r., przeznaczonym na ważne akta kancelarji jednego z b. urzędów austrjackich we Lwowie” (J. Kieszkowski, dz. cyt., s. 7).
Władysław Skoczylas, wybitny grafik i propagator sztuki drzeworytniczej, na początku lat 30. zwrócił uwagę na znaczenie omawianego wydawnictwa dla historii polskiego drzeworytu i jego niezwykłą rzadkość ze względu na niski nakład teki: „Poza niezmiernie cenną publikacją jaką jest »Teka drzeworytów ludowych« wydana przez W. Łazarskiego i poza kilku artykułami w pismach [...] nie posiadamy żadnej obszerniejszej publikacji na ten temat. Teka Łazarskiego została wydana jako luksusowe wydanie w 62 egzemplarzach, szybko wyczerpana nie mogła dotrzeć nie tylko do szerszych kół publiczności ale nawet do kół artystycznych” (W. Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, Warszawa [1933], s. 2).
