Wymiary: 47 x 32 cm (w świetle passe-partout)
Pochodzenie
Uppsala Auktionskammare, Uppsala, grudzień 2014
kolekcja prywatna, Polska
Komentarz
„Chyba dobrze się stało, że umieramy w mojej rodzinie w takiej kolejności. Gdybym odszedł pierwszy, a teraz umarł Tomek, to dla Zosi byłoby to nieporównywalnie cięższe przeżycie niż dla mnie. Nie można sobie nawet wyobrazić jej cierpienia i zagubienia. Gdybyśmy umarli oboje, w dowolnej kolejności, to Tomek sam chyba nie dałby sobie rady ze swym życiem i światem realnym. Tak jak się stało, stało się najsprawiedliwiej i nie można uważać, że Bóg się na nas uwziął. Ja mam najgrubszą skórę i ja zostałem na deser”.
Zdzisław Beksiński
Pisał tak w swoich dziennikach, na temat samobójczej śmierci swojego syna Tomasza. Wpierw utracił żonę, po kilkunastu miesiącach umarł jego syn. A parę lat później sam został zamordowany w swoim mieszkaniu. W nocy z 21 na 22 lutego 2005 roku, zaledwie na kilka dni przed swoimi 76. Urodzinami. Co najbardziej szokujące, ten uroczy człowiek i wybitny malarz, został zabity przez syna swojego znajomego.
Choć Beksiński uchodził za osobę dosyć pogodną i z poczuciem humoru, to jednocześnie wiele jego dzieł skupia się wokół tematu umierania i śmierci. Podporą jego życia była ukochana żona Zofia, z wykształcenia romanistka. Poznali się jeszcze w czasie studiów. Zofia była postrzegana jako równie barwna, choć nie tak charyzmatyczna i znana postać, jak mąż i syn. Tylko ona umiała dotrzeć do zamkniętego świata ekscentrycznej dwójki i utrzymać porządek domowego ogniska. Spokój rodziny Beksińskich bywał zachwiany wielokrotnie, lecz prawdziwym dramatem w rodzinie okazała się druzgocąca diagnoza Zofii, wykryto u niej tętniaka aorty. Ostatnie miesiące życia poświęciła na przygotowania męża do samodzielnego życia. Ponoć malarz skrupulatnie notował wszystkie rady i zalecenia ukochanej żony. 22 września 1998 roku ich trwającą blisko 47 lat miłość przerwała śmierć Zofii. Co zrozumiałe, odejście ukochanej żony było dla artysty niesamowitym ciosem. „To głupie, ale stale mam takie wrażenie, że się jeszcze zobaczymy i porozmawiamy. Zbyt długo byliśmy razem. Jest niedającą się usunąć częścią mnie samego”, pisał artysta w swoim dzienniku. (cytat za „Beksiński. Dzień po dniu kończącego się życia”).Niestety na tym nie skończył się dramat Zdzisława Beksińskiego. Jego jedyny syn -Tomasz od zawsze był zafascynowany motywem śmierci. Jeszcze w rodzinnym Sanoku, w wieku zaledwie 16 lat próbował pierwszy raz popełnić samobójstwo, poprzez otrucie się gazem i przedawkowanie środków nasennych. Dwa lata później, na chwilę przed przeprowadzką do Warszawy, Tomasz Beksiński wpadł na kolejny makabryczny pomysł. Rozwiesił w mieście klepsydry informujące o własnej śmierci.
W liceum prowadził szkolny radiowęzeł i grał na dyskotekach. W końcówce lat 70 rozpoczął karierę dziennikarza muzycznego. Był wybitnym znawcą muzyki oraz jedynym w swoim rodzaju prezenterem, którego audycje szybko stały się najchętniej wybieranymi słuchowiskami w kraju. Słuchacze doceniali jego szczerość i bezkompromisowość.
Był człowiekiem bardzo niejednoznacznym. Z jednej strony pragnął śmierci i głośno mówił o chęci odejścia z tego świata, z drugiej strony, kiedy w 1982 roku przeżył katastrofę lotniczą, już nigdy więcej nie wsiadł do samolotu. Tomasz Beksiński popełnił samobójstwo w 1999 roku w Wigilię Bożego Narodzenia. Zażył dużą ilość leków. Wcześniej zapowiedział swoje odejście w jednym z felietonów radiowych. Audycji można posłuchać w Internecie. Dla wielu słuchaczy to było jedynie symboliczne pożegnanie. Zbliżał się koniec millenium i mało komu przyszło do głowy, że słyszą Tomasza Beksińskiego po raz ostatni,. Smutnej prawdy domyśliła się przyjaciółka Beksińskiego, Anja Orthodox.
Bez wątpienia rodzinna historia Beksińskich jest niebywale dramatyczna, choć nie należy zapominać, że przede wszystkim była to kochająca, wspierająca się rodzina, o ponad przeciętnych umiejętnościach. Do tej pory zachowało się wiele wspólnych zdjęć, na nich widać trzy postaci: Zdzisława, Zofii i Tomasza. W Internecie można nawet zobaczyć krótkie filmy i z ich prywatnego życia. Na których dowcipkując przygotowują posiłki, w swoim warszawskim mieszkaniu. Oglądając te filmy można odnieść wrażenie, że spokój i opanowanie Zofii, działał kojąco na dwóch najbliższym jej sercu mężczyzn.
Choć nie wiadomo co było inspiracją do stworzenia prezentowanej podczas aukcji pracy , to warto dostrzec tam trzy postaci. Największą z nich jest kobieta, dwie pozostałe są mniejsze. Jedna jest wtulona w kobietę, druga stoi obok. Dzieło wygląda jak portret rodzinny, być może mistrz w ten sposób oddał hołd swej żonie?
Biogram
Urodzony w 1929 w Sanoku fotograf, grafik, rysownik i malarz. Studiował na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Pod koniec lat 50. pracował jako stylista-plastyk w Dziale Głównego Konstruktora Fabryki „Autosan”. Rozpoczął działalność artystyczną jako fotograf. W 1957 zawiązała się nieformalna grupa: Beksiński, Lewczyński, Schlabs, która aktywnie działała do 1959. Ostatnia wystawa artystów miała miejsce w Deutsche Gesselschaft für Photografie w Kolonii zorganizowanej przez Otto Steinerta.
W latach 1957-1963 Beksiński był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków i Związku Polskich Artystów Fotografików. Na przełomie lat 50. i 60. odwoływał się do poezji Reinera Marii Rilkego i treści egzystencjalnych. Dorobek fotograficzny artysty został zachowany w Muzeum Narodowym we Wrocławiu i pełni role reprezentatywną dla fotografii polskiej XX wieku. Główną modelką artysty była jego żona Zofia Beksińska. Początkowe ukazywanie piękna kobiety zaczęły przeradzać się w fotografię eksperymentalną z użyciem bandaży czy sznurka, jak w „Gorset sadysty”.
W połowie lat 60. zerwał z popularną myślą awangardową i w znacznej mierze zaczął poświęcać się malarstwu. Twierdził, że sztuka nowoczesna odchodzi na drugi plan, a uwagę przyciąga poszukiwanie syntezy w sprzecznych sobie kierunkach. Prowadziło to do zalążków myśli postmodernistycznej. Tworzył również rzeźby z gipsu i metalu nawiązując przy tym do twórczości Henry’ego Moore’a. Twórczość Beksińskiego spopularyzowała wystawa organizowana przez Janusza Boguckiego w 1964, w Starej Pomarańczarni w Warszawie. Wystawa kierowała się myślą o sprzecznościach Beksińskiego oraz zestawieniu nowatorstwa z tradycjonalizmem. Od końca lat 60. do początku 70. w jego twórczości pojawiały się motywy Dalekiego Wschodu. Prace z lat 80. cechuje przeplatanie się motywów barokowych i XIX-wiecznych z mocnym akcentem erotycznym. Określane były mianem „fotografii snów”. W latach 90. zaczął wprowadzać do prac grafikę komputerową stosowaną w oparciu o prywatny zbiór zdjęć.
Zmarły tragicznie w 2005 artysta poza Polską jest w wysokim stopniu ceniony w Korei Południowej, Japonii oraz Stanach Zjednoczonych. Jego prace znajdują się w licznych muzeach i galeriach w Polsce, m.in. Sanoku (najbogatsza kolekcja prac artysty), Warszawie, Krakowie, Częstochowie i Wrocławiu. Jest jedynym polskim artystą, którego dzieła były wystawiane w japońskim Muzeum Sztuki w Osace.
Artysta związany był z Piotrem Dmochowskim–entuzjastą sztuki Beksińskiego oraz jego marszandem. Pierwsza wystawa zorganizowana w ramach współpracy miała miejsce w Galerii Valmay w Paryżu, jesienią 1985. Wystawa zdobyła znaczący rozgłos. Następnie w 1989-96 Piotr Dmochowski otworzył we Francji galerię sztuki poświęconą pracom artysty. Marszand mówi o sztuce artysty jako zdumieniu i miłości od pierwszego wejrzenia, kiedy z żoną odwiedzili Warszawskie Biuro Wystaw Artystycznych.
Życie i sztuka Zdzisława Beksińskiego to zjawisko, które dalece wykracza poza kręgi miłośników sztuki – można uznać je za część pop-kultury. Artysta wraz z rodziną zainspirował powstanie wielu znakomitych książek, monografii, katalogów, itp. W 1964 powstał pierwszy film poświęcony artyści „Fotoplastykon”, w reżyserii Piotra Andrejewa. W 2016 powstał film reżyserii Jana Matuszyńskiego „Ostatnia rodzina”, który zdobył wiele nagród, w tym Srebrnego Lamparta dla najlepszego aktora – Andrzeja Seweryna. W 2017 roku powstał dokument „Beksińscy. Album wideofoniczny” w reżyserii Marcina Borchardta i film krótkometrażowy „Pars Pro Toto” Katarzyny Łęckiej. Oprócz tego powstał spektakl reżyserii Jerzego Satanowskiego „Beksiński. Obraz bez tytułu", a także widowisko taneczno-muzyczne reżyserii Agnieszki Glińskiej – Art Color Balet „KRYPTONIM 27”. Wpływ Beksińskiego sięga nawet świata mody. W 2017 angielski Vogue ukazał zdjęcia z pokazu jesień/zima na London Fashion Week. Swoje miejsce miały tam projekty nagradzanej polskiej projektantki – Joanny Berling, która w swoim pokazie inspirowała się twórczością Beksińskiego. W 2021 marka Bytom stworzyła kolekcję we współpracy z Muzeum Historycznym w Sanoku. Dzieła artysty pojawiły się na bluzkach i kurtkach. Japoński projektant Yoji Yamamoto zainteresował się obrazami Beksińskiego i stworzył kolekcje na sezon jesień-zima 2022/2023. Aktywnie działa też Fundacja Beksiński, założona w 2006. Celem fundacji jest promocja twórczości artysty, oraz Muzeum Historycznego w Sanoku z największą kolekcją artysty.
