THIETMAR z Merseburga. Historia Martisburgica. Wyd. Henning Grossen, Lipsk 1606. 18 nlb. + 762 + 16 nlb. str., w tekście liczne drzeworyty (portrety i herby), nieaktualne pieczęcie własnościowe (ze zbioru Jana Sas-Zubrzyckiego). Oprawa pergaminowa z epoki. Format: 4°. Rzadkie.
Historia Martisburgica to zbiór kronik niemieckich, z których najważniejszą stanowi słynne dzieło Thietmara z Merseburga (975-1018). Jej autor – jako biskup merseburski – orientował się znakomicie w sprawach Europy Środkowej, zwłaszcza w stosunkach między państwem niemieckim a polskim. Jego kronika stanowi najważniejsze źródło historyczne do poznania dziejów Polski pod panowaniem Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Należy jednak pamiętać, że to zarazem dzieło tendencyjne, niechętne ludom słowiańskim, na co wpływ miała m.in. historia rodziny samego Thietmara (przodek kronikarza, Lotar von Walbeck, zginął w bitwie z Redarami w 929 r.). Historia Martisburgica rozpoczyna się od słowa wstępnego wydawcy dzieła, Georga Hahna, oraz przedmowy do czytelnika, gdzie wspomniano o Bolesławie Chrobrym i jego spotkaniu z Ottonem III, po czym następuje właściwa treść kroniki Thietmara.
Kronikę Thietmara podzielono na 8 ksiąg, w których mowa m.in.: o roli żony Mieszka I, Dobrawy i jej zasługach dla pozyskania Mieszka I dla wiary chrześcijańskiej (na str. 91 kronikarz pisał o niej bardzo pochlebnie), o bitwie pod Cedynią z 24 VI 972 r., w której uczestniczył ojciec kronikarza, Zygfryd von Walbeck (str. 34), o śmierci Mieszka I i początkach panowania jego syna Bolesława (str. 93), zjeździe gnieźnieńskim z 1000 r. (str. 85-86), szeroko opisano wydarzenia związane z wojną polsko-niemiecką z lat 1002-1005, zakończoną zawarciem pokoju w Poznaniu (str. 140-141), kolejną wojną polsko-niemiecką z lat 1007-1013, zakończoną pokojem w Merseburgu (str. 221) oraz ostatnim konfliktem zbrojnym pomiędzy Bolesławem Chrobrym, a cesarzem Henrykiem II Świętym – tutaj mowa m.in. o oblężeniu Niemczy, o której obrońcach niechętny Słowianom kronikarz pisał z uznaniem, jako ludziach wytrwałych i przezornych, którzy naprzeciw walczącym po stronie cesarza pogańskim Wieletom wznieśli krzyż święty (str. 228); negocjacje pokojowe poprzedzające ostateczne zawarcie pokoju w Budziszynie opisał w ostatniej księdze (str. 239-240). Oprócz kroniki Thietmara (str. 1-264) w tomie zamieszczono: CHRONICA. Von dem Löblichen, Thewren Helde, Grauen Wiprechten zu Gröitzsch in Meissen, folgends Marggraffen zu Lausitz und Burggraffen zu Magdeburg (dzieło dotyczące Wiprechta II z Grójca, czyli Wiprechta von Groitzsch, ur. ok. 1050, zm. 1124, hrabiego Balsamgau i Groitzsch, od 1123 r. margrabiego Marchii Miśnieńskiej i Marchii Łużyckiej); CHRONICA Von des Durchleuchtigen Hochgeborenen Fürsten… pióra Johanna Garzona (dzieło dotyczące przedstawicieli dynastii Wettinów: Fryderyka I Dzielnego, ur. 1257, zm. 1323, landgrafa Turyngii, margrabiego Miśni, palatyna saskiego i Dytryka zwanego Diezmannem, ur. 1260, zm. 1307, margrabiego Łużyc 1288-1303, landgrafa Turyngii do 1298); Chronika und Antiquitates des alten Keiserlichen Stiffts der Römischen Burg Colonia unnd Stadt Marsburg an der Sala pióra niemieckiego prawnika i historyka Ernsta Brotuffa (dzieło dotyczące historii Kolonii i Merseburga); pracę kończy indeks.
– W dole kilku początkowych stron ślady wilgoci, nieznaczne zabrudzenia, miejscami zaplamienia. Przetarcia i zaplamienia oprawy. Ogólny stan egzemplarza dobry.
