Teodor Axentowicz, PORTRET MŁODEJ DAMY

68,0 x 50,0cm - pastel, tektura sygn. po prawej: T. Axentowicz

 

Na odwrocie naklejona kartka maszynopisu z potwierdzeniem autentyczności obrazu wydanym przez dr. Stanisława Dąbrowskiego w grudniu 1963 roku.

 

Portret zajmuje znaczące miejsce w twórczości Teodora Axentowicza. Po studiach w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych artysta wyjechał do Paryża, aby dalej kształcić swoje umiejętności. Trafił tam do pracowni wziętego portrecisty Carolusa-Durana. Szybko sam też zyskał sławę znakomitego portrecisty. Znany był zwłaszcza jako autor powabnych kobiecych wizerunków: Bystrość obserwacji i zdolność odnajdywania jakiegoś specyficznego pierwiastka u danego modela przemawia z każdego płótna. Ta znajomość psychologii kobiecej uderza od razu u artysty (...) Przez zręczne ustawienie, przez pochylenie postaci, ruchem głowy lub ręki, wyrazem oczu, spojrzeniem lub wręcz uśmiechem umie zainteresować lub przykuć uwagę. (...) Wreszcie artystę odznacza subtelna gama kolorystyczna – pisał o nich Franciszek Klein (cyt. za: Teodor Axentowicz. Ormianin polski [katalog wystawy], Państwowa Galeria Sztuki, Sopot, 19 VI – 21 IX 2014, s. 78).

Teodor Axentowicz – twórca pięknych, eterycznych portretów kobiecych – malował głównie w technice pastelu portrety dam z arystokratycznych sfer, mieszczańskich salonów oraz kręgów artystycznych. Wykorzystując atrybuty kobiecości – tj. suknie, zwiewne materiały, kwiaty, biżuterię czy eleganckie nakrycia głowy oraz odpowiednio upozowując modelkę – potrafił przepełnić swe obrazy erotyzmem. Zmysłowo wychylone lub dumnie wyprostowane, prezentując atuty swych figur, czasem z lekko przymkniętymi oczami, subtelnie uwodziły, spoglądając wprost na widza. Axentowicz doskonale potrafił przedstawić nastroje portretowanych kobiet poprzez wyraz ich oczu. To w nich, jak w zwierciadle, odbijała się zaduma, smutek, a czasem mocny akcent dramatyczny. Artysta był niezrównanym malarzem kobiecego wdzięku i czaru ówczesnej epoki.

Teodor Axentowicz (Braszów w Siedmiogrodzie 1859 - Kraków 1938) – malarz, pastelista, litograf – był jednym z najbardziej znanych i cenionych malarzy polskich. Kształcił się w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium pod kierunkiem Gabriela Hackla, Aleksandra Wagnera, Gyuli Benczúra. Studia uzupełniał w Paryżu, gdzie następnie przebywał przez lat kilkanaście. Brał udział w paryskich Salonach; w 1890 otrzymał członkostwo Société Nationale des Beaux-Arts. W tym czasie wielokrotnie wyjeżdżał również do Londynu. W 1895 powrócił do kraju i zamieszkał na stałe w Krakowie, powołany na profesora tamtejszej Szkoły Sztuk Pięknych (od 1900 Akademii). W uczelni tej nauczał nieprzerwanie do 1934, dwukrotnie pełniąc funkcję rektora (lata 1910-11 oraz 1927-28). Był jednym z członków-założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, członkiem wiedeńskiej „Secesji” i współpracownikiem jej pisma „Ver Sacrum”. Powodzenie przyniosły mu zwłaszcza idealizowane wizerunki wytwornych dam oraz wdzięczne portrety dziecięce. Malował też obrazy o tematyce rodzajowej; był jednym z pierwszych malarzy Huculszczyzny i Hucułów. Tworzył obrazy historyczne i kompozycje symboliczne związane z upływem czasu, przemijaniem, starością. We wczesnym, monachijskim okresie były to obrazy utrzymane w duchu akademickiego realizmu; na późniejszą twórczość artysty wywarło wpływ angielskie malarstwo XVIII w. oraz dzieła malarzy współczesnych - Boldoniego, Whistlera, Sargenta. Jego obrazy cechuje dekoracyjność, elegancja, świeżość subtelnej gamy kolorów i delikatna secesyjna stylizacja. Początkowo malował olejno i akwarelą, a po 1890 przede wszystkim mistrzowsko opanowaną techniką pastelu. Zajmował się ilustratorstwem i litografią, projektował plakaty wystaw „Sztuki”.