Ostatnio oglądane
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Ulubione
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Kolekcjonowanie banknotów to hobby znane już w XIX wieku, gdy produkcja banknotów dopiero raczkowała. Jego rozwój przypada na drugą połowę XX wieku, jednak najbardziej dynamiczny jest dopiero od ostatnich dwóch dekad.
Do grona miłośników banknotów coraz częściej skłaniają się numizmatycy zbierający monety II Rzeczypospolitej, czy PRL-u. Uciekają w nią również osoby niezwiązane wcześniej z kolekcjonowaniem dawnego pieniądza. Warto więc naszym zdaniem poruszyć kwestię, która wbrew pozorom prosta nie jest – jak zbierać banknoty.
Gdy zaczynamy naszą przygodę z banknotami, musimy pamiętać o szeregu czynników, które będą wpływały na naszą pasję. Pierwszym z nich niech będzie prawda uniwersalna – notafilia nie jest tanim hobby. Nie oznacza to oczywiście, że zbieraniem banknotów mogą się zajmować jedynie osoby zamożne. Wręcz przeciwnie, nawet z niewielkim budżetem można stworzyć bardzo ciekawą i rozległą kolekcję. Trzeba jednak liczyć się z tym, że prędzej czy później napotkamy na swojej kolekcjonerskiej ścieżce pozycje, które znacznie przekroczą możliwości naszego budżetu. Warto o tym pamietać.
Gdy więc zaczynamy zbieranie banknotów, warto z początku zyskać rozeznanie tematu w zakresie możliwości jakie niesie ze sobą notafili dla kolekcjonera. Dobrym ku temu miejscem są aukcje stacjonarne. Dzięki nim, w jednym miejscu zyskujemy możliwość obejrzenia wielu rożnych banknotów, z różnych państw i okresów. To z kolei może nam pomóc w podjęciu decyzji co do tematu kolekcji jaką będziemy budować.
Na tym etapie warto też od razu zadać sobie pytanie, jaki będzie nasz budżet na kolekcję – kolekcja nierozwijana, bądź rozwijana w bardzo wolnym tempie szybko przestanie nas cieszyć. Warto więc z góry przygotować się na wydatki i dostosować do nich profil kolekcji.
Gdy już wiemy, co chcemy zbierać, warto zacząć od zakupów pozabanknotowych. Każdy zbiór oprócz samej kolekcji zawiera w sobie i szereg dodatków
Pierwszą i podstawową kwestią jest wybór sposobu przechowywania. W przypadku banknotów jest to kwestia bardzo istotna. Papier, jak powszechnie wiadomo jest bardzo narażony na różnego rodzaju uszkodzenia. Na szczęście producenci akcesoriów myślą również o kolekcjonerach banknotów. Istnieją więc różnego rodzaju albumy na banknoty z kartami o różnych wymiarach i sztywności. Inną opcją jest też grading, który ma jednak wady i zalety. Podstawową wadą jest brak kontaktu z papierem, zaś zaletą odporność na wszelkie zwyczajne uszkodzenia.
Kwestii przechowywania zbioru nie warto odkładać na później, gdyż w przypadku banknotów już pierwsze sztuki sprawią nam duży problem, gdy nie będziemy mieli jak ich przechowywać. A w przypadku banknotów każda skaza wpływa na wartość, więc jest to sprawa niebagatelna.
Oprócz tego w przypadku banknotów warto zakupić 3 podstawowe akcesoria – suwmiarkę (najlepiej elektroniczną) – szereg banknotów ma odmiany wydzielane na podstawie wysokości czcionki lub numeratora; lupę – by móc w pełni podziwiać banknot; oraz płaską lampę by oglądać banknoty pod światło – wówczas dostrzeżemy nie tylko rodzaj znaku wodnego ale i wszelkie zmiany konserwatorskie, które wcale nie są rzadkością na banknotach, a mają ogromny wpływ na ich cenę.
Gdy zdecydujemy, jaki profil będzie miała kolekcja, literatura jest jedną z podstawowych kwestii którą powinniśmy się zająć. Wynika to z faktu, że tylko katalogi i artykuły dadzą nam wiedzę jakie odmiany możemy zebrać, jak powinny wyglądać znaki wodne, jakie istnieją (jeśli istnieją) warianty podpisów etc.
Jeśli chodzi o literaturę dotyczącą banknotów istnieje oczywiście kilka katalogów na różne okresy i państwa. Do najbardziej popularnych należą kilkutomowy katalog banknotów polskich Miłczaka oraz międzynarodowy katalog banknotów Pick. Oprócz tego istnieją katalogi dotyczące np. danego wycinka notafilii, choćby banknotów zastępczych z danego miasta.
Ponadto szereg banknotów jest – z różną dokładnością – opisana w katalogach internetowych.
Oprócz katalogów warto też oczywiście poszukać artykułów na interesujące nas tematy w periodykach, np. w Biuletynie Numizmatycznym. Co ważne, należy pamiętać, że wiele różnych działów notafilii ma swoje własne katalogi, a wiele działów wciąż jest relatywnie słabo opisanych – do takich należą zwłaszcza notgeldy.
Emigracja, Londyn KOMPLET WZORÓW 1-500 złotych 1939 (8 sztuk)
1.000 marek 1916 - Generał - PMG 62 - RZADKI
Poland 25 Zlotych 1794 Treasury note PMG 58 Choice About Unc
Gdańsk, 50 guldenów 1937 - H - PMG 66 EPQ
Mimo zaledwie lekko ponad 200-letniej historii banknotów, kolekcjonerzy mają bardzo szerokie możliwości ich kolekcjonowania. W tej części artykułu skupimy się na najpopularniejszych z nich.
Podstawową i niegdyś popularną metodą zbierania banknotów było kolekcjonowanie biletów pieniężnych danego kraju. Obecnie sposób ten jest popularny już tylko w przypadku kolekcjonowania banknotów zagranicznych. Metoda ta pozwala kolekcjonerom przez dłuższy czas mocno rozwijać kolekcję z uwagi na przeważnie liczne emisje zróżnicowane nominałowo.
Inną popularną wśród „banknociarzy” metodą jest zbieranie danego wycinka, np. banknotów PRL-u, czy Królestwa Polskiego, albo banknotów II Rzeszy niemieckiej. Ta metoda zawęża mocno spektrum poszukiwań, jednak pozwala na bardziej wnikliwą analizę i skupienie się na danym temacie również pod kątem historycznym – w końcu banknoty miały swoich projektantów, były wykonywane w różnych technikach etc. Dodatkowo ułatwia to zadanie kolekcjonerowi, ponieważ szuka konkretnych emisji i nie musi przeglądać całych działów aukcji, a jedynie jeden wybrany.
Jeszcze innym, popularnym sposobem na zbieranie banknotów jest kolekcjonowanie banknotów o danym nominale z całego świata. To daje kolekcjonerowi praktycznie nieograniczone możliwości rozwijania zbioru i poszukiwania ciekawych banknotów.
Kolejnym ze sposobów jest zbieranie banknotów z danymi przedstawieniami np. flory, czy fauny. Taki sposób również pozwala na zbudowanie interesującej kolekcji, zwłaszcza ze współczesnymi banknotami świata, w tym ich emisjami kolekcjonerskimi. Wadą tego rodzaju kolekcji dla kolekcjonera jest ciągła potrzeba szerokich poszukiwań.
Jeszcze inną możliwością kolekcjonowania banknotów jest zbieranie banknotów danego okresu na serie. Jest to już metoda dla bardziej zaawansowanych, mogąca wynikać np. z zebrania wszystkich banknotów danego okresu i chęci dalszego rozwijania zbioru w tym zakresie.
Inną, choć bardzo ciężką i kosztowną możliwością jest zbieranie ciekawostek w postaci numerów radarowych, błędnodruków, druków próbnych, prób kolorystycznych etc. Pozwala to na stworzenie bardzo interesującej kolekcji, jednak wymaga zaangażowania dużych środków i ciągłego rozwijania wiedzy oraz ciągłych poszukiwań.
Ostatnią z możliwości, jakie tu poruszymy jest zbieranie fałszerstw z epoki. Jest to o tyle interesujące, że banknoty tego typu są stosunkowo rzadkie, przeważnie były wyłapywane w epoce i w większości niszczone. Zbiór taki może jednak być bardzo prestiżowym dla kolekcjonera, gdyż niejednokrotnie będzie zawierał pozycje unikatowe i przez to będzie stanowił zbiór referencyjny np. dla badaczy tematu.
Nie chodzi tu rzecz jasna o odpowiedź z gatunku „piękne” albo „ciekawe”. W naszym procesie decyzyjnym olbrzymią rolę musi odegrać po rozpoznaniu rynku odpowiedź na szereg pytań. Po pierwsze jakie banknoty nam się podobają i jakie możliwości kolekcjonowania nam dają. Po drugie musimy mieć stale z tyłu głowy pytanie o nasz budżet w kontekście stałych, comiesięcznych wydatków na rozwój kolekcji. Oczywiście odpowiedzi na te pytania nie są proste, więc zapewne kilkukrotnie zmienimy profil kolekcji zanim podejmiemy ostateczną decyzję co do naszego tematu kolekcjonerskiego.
Ważnym też na etapie decyzji jest aby nie sugerować się opiniami, czy sugestiami innych. Zbiór ma cieszyć przede wszystkim właściciela, a więc musimy polubić nasze banknoty. Zbiór, który nie będzie nas cieszył szybko obumrze, a co za tym idzie zacznie nam zawadzać. Tu też warto pamiętać, że na początek nie warto kupować pozycji najrzadszych – do ich zdobycia trzeba rzecz jasna dążyć, jednak w razie zmiany decyzji co do profilu kolekcji łatwiej nam będzie zbyć banknot popularny niż znaleźć dobrego kupca na świeżo pozyskaną rzadkość.
Rzecz jasna to, że musimy swój zbiór lubić, nie znaczy, że nie możemy go traktować inwestycyjnie. Banknoty to rynek, który notuje w ostatnich latach olbrzymi wzrost zainteresowania, a co za tym idzie również i cen. Jednak by inwestycja tego typu miała sens, musimy ten rynek poznać i spróbować przewidywać jego trendy. Wbrew pozorom inwestycja w banknoty jest taka sama jak inwestycja na giełdzie – wymaga od inwestora wiedzy. A tą daje zaangażowanie się w swoją pasję.
Warto pamiętać, że niezależnie od tego, jaki zbiór będziemy budować niezbędna będzie dla nas literatura, która ułatwi nam wychwytywanie istotnych typologicznie różnic.
Jak więc widać nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi na pytanie jak zbierać banknoty. Możliwości jest w zasadzie tyle, co kolekcjonerów. Każdy jednak, kto ma ochotę zająć się tą gałęzią kolekcjonerstwa powinien podjąć decyzję o profilu kolekcji w sposób przemyślany. W przeciwnym razie dość szybko napotka na ścianę finansową, która sprawi, że zbiór zacznie umierać i szybko przestanie cieszyć.
Podjęcie odpowiedniej decyzji nie powinno być jednak ciężkie. Szerokie spektrum możliwości jakie daje kolekcjonerowi notafilia oraz możliwość wgryzania się w naprawdę drobne szczegóły sprawiają, że każdy znajdzie tu coś ciekawego dla siebie. Dla jednych pasjonującym będzie kolekcjonowanie banknotów na serie, inni będą zachwyceni gdy odnajdą na rynku rzadką wersję podpisu, a jeszcze inni będą szukali różnic w wysokościach liter, czy elementach klauzuli banknotów.
W niniejszym tekście wskazaliśmy kilka kwestii, które mogą pomóc w podjęciu decyzji, oraz kilka najpopularniejszych możliwości kolekcjonerskich, nie jest to jednak w żadnej mierze wyczerpanie tematu. Każdy bowiem ma swojego hopla i własny pomysł na kolekcję, który nie musi być sztampowy, a dalej sprawi radość właścicielowi.
01/04/2021