Insurekcja Kościuszkowska (1794), 1.000 złotych polskich, 8.06.1794; seria A, numeracja 731, dobrze widoczny znak wodny J.Honig / Zoonen; Lucow 37 (R7) – ale w katalogu banknot bez znaku wodnego, Miłczak A7; złamania w poziomie, podlepki na nich, przybrudzenia i przebarwienia papieru, defekty papieru na górnym marginesie, banknot w dobrym stanie zachowania, ekstremalnie rzadki, legendarny nominał banknotów z okresu Insurekcji Kościuszkowskiej, z pełnym, napisowym elementem znaku wodnego J. Hoonig & Zoonen, rarytas wśród polskich banknotów, ozdoba największych kolekcji.
Targana konsekwencjami zawiązanej w 1792 roku konfederacji targowickiej Rzeczpospolita stanęła u progu upadku. Bankructwo ogłosiły największe, znajdujące się wówczas na jej terytorium banki. Trudna sytuacja, co i rusz wywoływana porachunkami frakcji politycznych, musiała wreszcie przynieść zmiany. Po drugim rozbiorze Polski dokonanym przez Rosję oraz Prusy, konspiratorzy rozpoczęli przygotowania do wybuchu powstania. 24 marca 1794 roku rozpoczęła się na polskich terenach insurekcja, zwana kościuszkowską. Aby ustabilizować sytuację pieniądza, Rada Najwyższa Narodowa – za namową dyktatora powstania Tadeusza Kościuszki – podjęła się reformy mającej wprowadzić na ziemie polskie papierowe banknoty.
Trudności nastręcza jednoznaczne wskazanie autora powstałej wówczas ustawy, choć najczęściej wymienia się nazwiska Andrzeja Kapostasa – członka Dyrekcji Biletów Skarbowych, czasami też Hugo Kołłątaja – jednego z twórców Konstytucji 3 maja.
Rada Najwyższa Narodowa dnia 8 czerwca 1794 roku uchwaliła powołanie Dyrekcji Biletów Skarbowych. Na łamach Gazety Warszawskiej tego samego dnia ukazała się wiadomość o emisji biletów skarbowych. Ustanowione nominały rozpoczynały się od 5 złotych, kończyły zaś na 1.000, a wielkość emisji określono na 60 milionów złotych polskich. Drukiem miała zająć się warszawska drukarnia Jana Abrahama Willinga. Realizacja produkcji spoczywała w rękach Dyrekcji Biletów Skarbowych urzędującej w pałacu Raczyńskich przy ulicy Długiej w Warszawie. Nadzór nad wykonaniem matryc miedziorytniczych sprawował drukarz Karol Michał Gröll. Papier do druku importowano z niderlandzkich wytwórni: J. Honig & Zoonen, Pieter de Vries & Comp., C & I Honig, D & C Blauw.
Bilety określonych nominałów podpisywali komisarze wyznaczani spośród kupców i urzędników miejskich. Na banknotach nominału 1.000 złotych widnieją podpisy Jana Klemensa Gaczkowskiego i Jana Kleka – kupców warszawskich oraz Antoniego Michałowskiego – rewizora komory Szuleckiej.
Karol Michał Gröll był projektantem Orła i Pogoni oraz symbolu wolności, na który składały się czapka frygijska, uzbrojenie Sankiulotów (biedoty, a zarazem najbardziej radykalnych uczestników rewolucji francuskiej), baszta, gromy ludów, łańcuchy, a także skrzydła wolności. Banknoty posiadały również znaki zabezpieczające przed ich fałszowaniem. Były nimi duże litery B i S (skrót od wyrażenia „bilet skarbowy”), a także – dodrukowywane w technice druku wypukłego – specjalne ramki: różne dla każdego z nominałów. Pomysłodawcą tych zabezpieczeń był wspominany już wcześniej Kapostas, a jego konsultantem i wykonawcą znany chemik Jan Fryderyk Zejdl.
Nie mniej ważnym z zabezpieczeń, był – tłoczony miedzy wspomnianymi wcześniej literami w dolnej części biletu – suchy stempel, na którym widnieje napis „Pieczęć Dyrekcji Biletów Skarbowych” a także hasło „Wolność Całość Niepodległość”.
Ostatnio oglądane
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Ulubione
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji