Jacek MALCZEWSKI (1854-1929), Polonia - Alegoria, 1909

olej, płótno dublowane; 77 x 55,5 cm;
sygn. i dat. p. d.: J.Malczewski 1909;
obraz po konserwacji

Literatura: Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski. Życie i twórczość, [2015], il. nlb., s. 18.

Oferowane dzieło, wybitnego malarza symbolisty, ukazuje kobietę - alegorię Polonii - w geście z uniesionymi rękoma, w otoczeniu trzech męskich postaci w okowach. Jacek Malczewski w metaforycznych scenach poruszał tematy patriotyczne, zgodne z duchem epoki romantyzmu. Nie obce mu były martyrologiczne wątki w sztuce i literaturze polskiej XIX w. Wynikały one zarówno z wychowania jakie odebrał w domu, jak również wykształcenia jakie zapewnił artyście ojciec Julian. Początkowo ogólnym wykształceniem Jacka Malczewskiego zajmował się Adolf Dygasiński, następnie późniejszy artysta rozpoczął naukę malarstwa w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (późniejszej Akademii) w pracowni Jana Matejki. Fascynowały go dzieła Artura Grottgera, malarza relacjonującego losy powstańców styczniowych, jak również utwory literackie Juliusza Słowackiego, czemu dał wyraz we wczesnej fazie twórczości komponując dzieła oparte na motywach poematu „Anhelli”. Artysta i patriota, ponad wszystko ceniący ojczyznę, wielokrotnie podejmuje temat umęczonej, nękanej nieudanymi zrywami powstańczymi Polski, wielokrotnie przedstawiając ją pod postacią młodej kobiety w pełni sił witalnych, być może w ten sposób wyrażając nadzieję artysty na zmianę w sytuacji politycznej kraju.
Malczewski umiłowanie do macierzystej ziemi wyrażał również w portretowaniu krajobrazu wsi, zakoli Wisły, małopolskich motywów pejzażowych, umiejętnie wplatanych w symboliczne kompozycje dzieł. Na oferowanym płótnie, w tle ostatniego planu, kameralnej ograniczonej murem kompozycji, można dostrzec majaczące wieże krakowskich kościołów na tle pogodnego nieba. Mesjanistyczne przesłanie zawarte w obrazach mistrza czytelne jest również w prezentowanej alegorii Polonii dotąd uznawanej w literaturze jako dzieło o nieustalonym miejscu przechowywania.