Antoni Słonimski Gwałt na Melpomenie 1-2t. wyd I - nakład skonfiskowany

Antoni Słonimski Gwałt na Melpomenie 1-2t.

Czytelnik, Warszawa 1959, 582 + 536s., o. płócienne + obwoluty, oprawę i obwolutę projektował Jerzy Jaworowski, s. bdb, dołączony artykuł z 1995r. opisujący konfiskatę i zniszczenie nakładu tej książki przez PRL-owską cenzurę

"Słonimski Antoni (15.11.1895 Warszawa – 04.07.1976 Warszawa) – poeta, satyryk, felietonista, komediopisarz, prozaik, krytyk teatralny. 

Pochodził z zasymilowanej rodziny żydowskiej o tradycjach naukowych i literacko-wolnomyślicielskich. Był prawnukiem wynalazcy i uczonego Abrahama Sterna, wnukiem matematyka, wynalazcy i publicysty Chaima Zeliga Słonimskiego, synem lekarza Stanisława Słonimskiego. Jego starszy brat, Piotr (1893–1944), był lekarzem. Antoni Słonimski ukończył Szkołę Sztuk Pięknych w Warszawie, debiutował jako plastyk i ilustrator pism. W latach 1913–1919 był rysownikiem i recenzentem teatralnym w tygodniku „Sowizdrzał”. Należał do organizatorów kawiarni poetyckiej Pod Picadorem (1918). Drukował w piśmie „Pro Arte”, a następnie w miesięczniku „Skamander” (1920–1928 i 1935–1939) jako członek grupy o tejże nazwie. Wydał tomiki poetyckie: Sonety (1918), Harmonia (1919), poemat Czarna wiosna (1919, skonfiskowany), Parada (1920), Godzina poezji (1923), powieści, m.in. zbliżone do science fiction (zwłaszcza twórczości Herberta George’a Wellsa): Torpeda czasu (1924), Dwa końce świata (1937) – z katastroficzną wizją zagłady cywilizacji. Uprawiał też twórczość satyryczną. Był współautorem skamandryckich szopek politycznych i autorem tekstów i rewii dla kabaretów i teatrzyków rewiowych, m.in. dla Qui Pro Quo. Podróżował, wrażenia swe utrwalając w poezjach (Droga na Wschód, 1924; Z dalekiej podróży, 1926) i reportażach (Pod zwrotnikami, 1925).

Słonimski współpracował blisko z „Wiadomościami Literackimi”, gdzie w latach 1924–1939 drukował m.in. recenzje teatralne (zbiór retrospektywny pt. Gwałt na Melpomenie, t. 1–2, 1959, skonfiskowany przez cenzurę, wznowiony w wyborze 1982). Zasłynął jako autor stałego cyklu felietonów Kronika tygodniowa (od 1927), pełnych polemicznej werwy i błyskotliwego dowcipu. Większość z nich wydał w tomach Moje walki nad Bzdurą (1932), Heretyk na ambonie (1934) i W beczce przez Niagarę (1936). Dał się wówczas poznać jako racjonalista, orędownik demokracji i pacyfizmu, bezkompromisowy przeciwnik wszelkich form ucisku i nietolerancji (zwłaszcza faszyzmu i antysemityzmu), obrońca wolności sztuki i słowa. Sympatyzował z Polską Partią Socjalistyczną. W reportażu Moja podróż do Rosji (1932) zaciekawienie ZSRR łączył z chłodnym sceptycyzmem, wkrótce jednak zdecydowanie potępił dyktaturę stalinowską. Poglądom społecznym i politycznym dawał wyraz również w poezji i twórczości satyrycznej, a także w cieszących się powodzeniem scenicznym komediach Murzyn warszawski (wyst. 1928), Lekarz bezdomny (wyst. 1930), Rodzina (wyst. 1933) oraz w dramacie wierszem Wieża Babel (wyst. 1927). Współpracował z tygodnikiem satyrycznym „Cyrulik Warszawski” (1926–1934). W 1935 r. wyszedł tomik Okno bez krat, najpełniej wyrażający postawę artystyczną i ideową poety.

Słonimski był lirykiem nawiązującym do poetyki romantycznej i parnasistowskiej, przywiązanym do klasycznych form wiersza. W poglądach na literaturę i sztukę tradycjonalista, niechętny kierunkom eksperymentatorskim. Prowadził liczne polemiki z poetami awangardy. Był obiektem częstych ataków politycznych, przybierających na sile wraz z narastaniem tendencji faszyzujących w życiu politycznym Polski. Okres II wojny światowej spędził na emigracji, początkowo w Paryżu (tu powstał w 1939 r. słynny wiersz-apel Alarm), następnie w Londynie. Część wierszy z tych lat zebrał w tomikach Alarm (Londyn 1940) i Wiek klęski (1945). Kontynuował w nich wypracowane już wzorce poetyckie, sięgając jednak do nowych motywów: walki zbrojnej i odwetu, dając też wyraz nastrojom nostalgicznym (wspomnieniowy poemat Popiół i wiatr, Londyn 1942) i tęsknocie do świata pokoju i przyjaźni. Drukował w londyńskich „Wiadomościach Polskich”. Współpracę tę zerwał jako zwolennik polityki Władysława Sikorskiego wobec ZSRR. Wydawał w Londynie (wspólnie z Karolem Estreicherem) miesięcznik „Nowa Polska” (1942–1946), umiarkowanie lewicowy, aprobujący taktyczny sojusz polsko-sowiecki. W 1942 r. prowadził stały felieton Kronika londyńska w „Robotniku Polskim w Wielkiej Brytanii”. Po powstaniu ONZ objął jedno z kierowniczych stanowisk w UNESCO, w której powołaniu uczestniczył. Już w tym czasie nawiązał współpracę z władzami krajowymi, co spowodowało konflikt ze środowiskiem emigracji. Od 1949 r. był dyrektorem Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, podlegającego władzom w Warszawie.

Do kraju powrócił w 1951 roku. Po okresie współpracy z władzami komunistycznymi przeszedł do opozycji. W 1956 r., na fali odnowy życia publicznego, został wybrany na prezesa Związku Literatów Polskich (był nim do 1959). Z czasem stał się wybitną postacią opozycji demokratycznej. Inicjatorem i autor Listu 34 (1964), uczestniczył też w innych akcjach protestacyjnych. Okresowo był pozbawiany prawa druku. Wydał tomiki poezji: Nowe wiersze (1959), Wiersze 1958–1963 (1963), nadto Wspomnienia warszawskie (1957), Alfabet wspomnień (1975, wyd. uzup. 1989). Kontynuował pisarstwo felietonowe na łamach „Szpilek” (Załatwione odmownie, 1960–1964, wyd. książkowe t. 1–2, 1962–1964) i w „Tygodniku Powszechnym” (1971–1976, wyd. w zbiorach Obecność, 1973; Ciekawość, 1981). W 1963–1965 napisał poemat Sąd nad Don Kichotem, krytykujący arogancję i prostactwo władzy, zrazu krążący w odpisach, wydany w tomie 138 wierszy (1973). Słonimski był także tłumaczem. Najgłośniejszym jego przekładem był wiersz Lewą marsz! Władimira Majakowskiego (1922). Zmarł w wyniku wypadku samochodowego.

Roman Loth" źr.