Czapliński Czesław Kolekcje Sztuki Polskiej w Ameryce

Czapliński Czesław, Kolekcje sztuki polskiej w Ameryce/ Polish Art Collection in America, wyd. Fundacja Dobrej Książki, Warszawa – Nowy Jork 2005, s. 512, wymiary 24 x 34 cm. Liczne kolorowe reprodukcje największych polskich malarzy w zbiorach prywatnych w Stanach Zjednoczonych.

Jeśli powiem, że o powstaniu albumu „Polskie kolekcje sztuki w Ameryce” zadecydował przypadek, to nie będę oryginalny. Ale właśnie tak było. Po przyjeździe do Ameryki w 1979 r. zacząłem fotografować znanych ludzi, zarówno Polaków jak i Amerykanów. Po sesji zdjęciowej często zaprzyjaźnialiśmy się, a później odkrywałem, że niektórzy z nich mają wspaniałe kolekcje dzieł sztuki. Wśród fotografowanych osób, byli również wybitni artyści: Tadeusz Kantor, Jan Lebenstein, Tadeusz Brzozowski, Henryk Stażewski, Zygmunt Menkes, Witold Mars, Stanisław Szukalski, Nathan Rappaport, Richard Anuszkiewicz, Wojciech Fangor, Andrzej Pityński, Franciszek Starowieyski, Zdzisław Beksiński. Prosili mnie o dokumentacje własnych prac albo swoich kolekcji. Nauczyłem się więc techniki fotografowania dzieł sztuki. O tym, że nie jest to łatwe, przekonali się ci, którzy sami próbowali to wykonać. Muszę przyznać, że w miarę zgłębiania tematu, coraz bardziej mi się on podobał. Obcowałem z oryginalnymi dziełami sztuki, najczęściej niedostępnymi dla zwiedzających. Poznawałem kolekcjonerów, mogłem przyglądać się ich pasji zbierania i spotykałem niesamowitych artystów. Pierwszą wielką kolekcją, którą fotografowałem, była (już dziś legendarna) kolekcja Wojciecha Fibaka. Sesja odbyła się w jego domu z kamienia w stylu angielskiego gotyku, zaprojektowanym przez architekta Empire State Building w Greenwich w stanie Connecticut. Wojciech Fibak zgromadził najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa polskiego XIX i XX wieku z wiodąca – Ecole de Paris. Wśród dwustu obrazów były takie nazwiska jak: Piotr Michałowski, Tadeusz Makowski, Tadeusz Ślewiński, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Gustaw Gwozdecki, Mela Muter, Eugeniusz Eibisch, Zygmunt Menkes, Leopold Gottlieb, Henryk Hayden, Mojżesz Kisling, Eugeniusz Zak. W czasie wielu wizyt w rezydencji Fibaka, spotkałem mnóstwo osób interesujących się sztuką. Wspomnę choćby Henryka de Kwiatkowskiego, Ivana Lendla, Zbigniewa Brzezińskiego, Kazimierza Brandysa czy Toma Podla z Bellevue w stanie Waszyngton, którego kolekcja w postaci wystawy pt. „Kolory tożsamości” odwiedziła kilka miast w Polsce. Z Wojciechem Fibakiem związany byłem przez lata, fotografując wszystko co kupował w do swoich domów w Greenwich, Nowym Jorku i Paryżu. Fotografowałem również nieistniejącą już dziś polską kolekcję Barbary Piaseckiej-Johnson w Jasnej Polanie w Princeton, czyli jednej z najdroższych rezydencji w Ameryce. Obrazy z tej kolekcji są systematycznie sprzedawane na aukcjach charytatywnych, a uzyskane pieniądze przekazywane dzieciom chorym na autyzm w Polsce. Inną niezwykle ważną kolekcją, którą fotografowałem, a z jej właścicielem przyjaźniłem się, był zbiór obrazów Stanisława Jordanowskiego. Niestety po jego śmierci została rozproszona, a zachowała się jedynie w wydanej przez niego w Nowym Jorku książce “Vademecum malarstwa polskiego” (reedycję tytułu przygotowało Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum we Wrocławiu). Na łamach nowojorskiego „Nowego Dziennika” Stanisław Jordanowski tak ciekawie opisywał dzieje malarstwa polskiego, że swoim entuzjazmem zarażał innych. Wśród nowych pasjonatów znaleźli się m.in. dr Józef Malejka, dr Edward Luka, dr Michał Zavro. Równocześnie z fotografowaniem dzieł sztuki zacząłem pisać o kolekcjach i artystach. Najpierw w nowojorskim kulturalnym dodatku do „Nowego Dziennika”, a potem w Polsce w: „Sztuce”, „Art & Business” i „Gazecie Antykwarycznej”. W połowie lat 80. natknąłem się w Nowym Jorku na wdowę po Adamie Styce - Wandę Stykę, która przechowała dokumenty o całej malarskiej rodzinie Styków: ojcu Janie i dwóch synach: Adamie i Tadeuszu. Napisałem całą serię artykułów opublikowanych w „Nowym Dzienniku”, którego redaktor naczelny Bolesław Wierzbiański zaproponował mi wydanie książki. Ukazała się ona w Nowym Jorku w 1988 r. w wersji polsko-angielskiej. Do dziś “Saga rodu Styków” jest jedyną książką o tej niezwykłej malarskiej rodzinie. ! Uwagi: Obwoluta zabrudzona i nieco wytarta. Brzegi stron zakurzone i zabrudzone.