E. Andriolli, K. Brandel, A. Malczewski, Marya

Elwiro ANDRIOLLI (1836 - 1893) , Konrad BRANDEL (1838-1920), Antoni MALCZEWSKI (1793-1826)
Warszawa 1879. Nakład Gebethnera i Wolffa.
8 fotografii z ilustracjami E. Andriollego, każda oryginalnie sygnowana suchym tłokiem p. d.: Brandel; 35 x 27 cm; fotografie ca. 19 x 15 cm;
oprawa wydawnicza, płótno, ozdobna, czcionka wypukła, złocona tytulatura na licu, otoczona również wypukłą bordiurą. Okleiny wydawnicze naklejone na oprawę płócienną, brzegi kart złocone z trzech stron, Druk na grubym kartonie, tekst i ilustracje w ozdobnej podwójnej ramce, ozdobne inicjały w drzeworycie.
Stan zachowania: przetarcia oprawy, charakterystyczne plamki bez szkody dla fotografii, poza tym stan dobry.
Pierwsza w Polsce literacka książka ilustrowana oryginalnymi fotografiami. Fotografie dzieł Andriollego wykonał osobiście Konrad Brandel, autor unikatowej dokumentacji fotograficznej Warszawy z końca XIX w., konstruktor pierwszego w Europie aparatu fotograficznego z automatyczną migawką, nazwanego fotorewolwerem. Wyprodukował ich zaledwie około 100 sztuk tylko na zamówienia m. in. Fałata, Gierymskiego, Siemiradzkiego. Wynalazek przyniósł Brandlowi wielką sławę w całej Europie, otrzymał za niego order od cesarza Franciszka Józefa. J. Wiercińska pisze: "Dziś książki z oryginalnymi fotografiami są poszukiwane przez wyspecjalizowanych kolekcjonerów, którzy ich ogólną liczbę w skali światowej oceniają na około zaledwie 1000 tytułów pochodzących z lat 1850-1890."
Marya - najsłynniejsza powieść Antoniego Malczewskiego, inspirowana tragicznymi dziejami hr. Gertrudy z Komorowskich Potockiej porwanej i utopionej w 1771 r. na rozkaz Franciszka Salezego Potockiego, ojca jej męża, Stanisława Szczęsnego Potockiego.
Lit.: A. Banach, Polska książka ilustrowana 1800-1900, Kraków - Wydawnictwo Literackie - 1959, s. 450, poz. 743;
J. Wiercińska, Sztuka i książka, PWN 1986, s.130-138.