miasto Gdańsk, Dukat, 1683, mennica Gdańsk; Aw: Popiersie króla w prawo, w koronie i zbroi, IOAN III D G REX POL M D L R P; Rw: Herb wielki miasta Gdańska, litery D - L (inicjały Daniela Lesse, dzierżawcy mennicy), MON AUREA CIVITAT GEDAN; CNG 374.a, Fr. 36, H-Cz. 2479 (R1), Kaleniecki s. 476, Kop. 7693 (R3), Kurp. 1268 (R4), Tyszkiewicz 15 mk; złoto, 3.51 g; minimalnie gięty, ale bardzo ładnie zachowany. Na rewersie oferowanego dukata, jak zresztą na wielu monetach wybijanych w gdańskiej mennicy, widnieje herb wielki miasta Gdańska. Herb wielki, czyli szczególnie uroczysty, ukazujący wszelkie przysługujące elementy. Herb Gdańska został ustanowiony w XIV wieku i jest ściśle związany z niezwykłą historią miasta. Został utworzony, gdy miasto, na mocy układu pokojowego z 1343 roku, znajdowało się pod zarządem krzyżackim. W tarczy herbu widzimy więc dwa równoramienne krzyże ustawione w słup, czyli jeden nad drugim. Nie ma pewności czy jest to bezpośrednie nawiązanie do Zakonu, wszak na najstarszej pieczęci miasta (z XIII wieku), na której widnieje koga, maszt wieńczy krzyż bardzo podobny do późniejszego, uwidocznionego w herbie. Być może więc mamy tu do czynienia z kompromisem. Ciekawe jest też to, że krzyże są białe i występują na czerwonym polu, co wydaje się, jest ściśle powiązane z przynależnością miasta do Związku Hanzeatyckiego. To kolejne ustępstwo ze strony Zakonu, którego barwy były inne (kolor czarny i srebrny). Rok 1457 przynosi istotną zmianę w wyglądzie herbu, jego udostojnienie. Król Kazimierz Jagiellończyk odbiera od gdańszczan hołd i przyrzeczenie wierności, i z wdzięczności za pomoc (szczególnie finansową) w trakcie wojny trzynastoletniej, dodaje do herbu, nad dwoma krzyżami koronę, co miało symbolizować opiekę władcy nad miastem. Początkowo górne ramię wyższego krzyża wchodziło w dolną obręcz korony, ale w wyniku konfliktów i zatargów z Koroną na przestrzeni dziejów, krzyż stopniowo odsuwał się od korony. W końcu doszło do rozdzielenia obu elementów, co miało symbolizować podejście Gdańska do Rzeczpospolitej: miasto uznaje władzę Polski, ale nie chce by narzucano mu wolę władcy. W herbie wielkim tarcza herbowa podtrzymywana jest przez dwa zwrócone do siebie złote lwy, u jej podstawy zaś, znajduje się wstęga z dewizą po łacinie: „Nec temere, nec timide” - „Ani zuchwale, ani bojaźliwie”.
