Zdzisław Beksiński, BEZ TYTUŁU, 1982

87,5 x 73,0cm - olej, płyta pilśniowa sygn. na odwrocie na płycie: BEKSIŃSKI | 1982

Na odwrocie na płycie pieczątka zezwalająca na wywóz za granicę [?].

Obraz reprodukowany:

– Beksiński. Photographies, Dessins, Sculptures, Peintures, Anna i Piotr Dmochowscy, Paryż 1988/89, il. czarno-biała 224, s. 181.

 

W obrazie przedstawił artysta tłum postaci, tworzących sięgającą aż po horyzont powierzchnię morza czy wielkiego jeziora. Całość zanurzona jest w krwawej łunie, która wywołuje wrażenie sennej wizji na granicy koszmaru. Obraz powstał w latach 80. XX w., gdy artysta dążył do większej lapidarności. W przeciwieństwie do obrazów z lat 70., scalał kompozycję do najbardziej koniecznych elementów i unikał literackiej dosłowności motywów. W jednym ze swoich tekstów poświęconych malarstwu Beksińskiego, Wiesław Banach wskazywał, że zamiast podejmować próby interpretacji wizji namalowanych przez tego artystę, trzeba przypomnieć jego pragnienie, by obraz był odbierany na zasadzie poematu symfonicznego. Wszystkie elementy dzieła – forma, kolor, uzyskana przestrzeń, światło, architektonika kompozycji – mają strukturę analogiczną do odczuwanej przez niego muzyki. Nie mógł przecież namalować ulubionej VIII symfonii Mahlera, ale chciał w obrazach w podobny sposób nas poruszyć. Analiza racjonalna tego, co przedstawione, jest pozbawiona sensu, a liczy się tylko odczuwana przez widza atmosfera i wzruszenie, które ona wywołuje. Jakość i precyzja roboty malarskiej, warsztat artysty, służyły temu, by uzyskać efekt plastyczny, w którym nie musimy się koncentrować na tym, jak dzieło jest wykonane, lecz wchłaniać ekspresję wizji. (Wiesław Banach, Zdzisław Beksiński. Antologia Twórczości cz. 3 – malarstwo – okres fantastyczny, Rzeszów 2009, s. 12)

♣ do wylicytowanej ceny oprócz innych kosztów zostanie doliczona opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite).

Zdzisław Beksiński (Sanok 24 II 1929 - Warszawa 21 II 2005) studiował w latach 1947-1952 na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.

Był artystą samoukiem, który osiągnął niekwestionowaną pozycję w polskiej sztuce współczesnej, potwierdzoną obecnością jego prac na prestiżowych wystawach i w kolekcjach muzealnych. Początkowo zajmował się fotografią, którą interesował się od lat studenckich, po 1956 zyskując uznanie jako twórca fotogramów o estetyce opartej o efekty fakturowe. W latach 1958-1962 tworzył abstrakcyjne obrazy-reliefy o bogatej fakturze, głównie metalowe, będące odmianą malarstwa materii. Pod koniec tego okresu powstawały ażurowe formy o kształtach figur i pełnoplastyczne rzeźby w metalu. Kolejnym etapem jego twórczości były lata 1962-1974, kiedy poświęcał się głównie rysunkowi. W latach 60. rysował piórkiem i tuszem figuralne kompozycje odznaczające się karykaturalną deformacją postaci. Od końca lat 60. tworzył rysunki węglem i kredkami, będące monochromatyczną odmianą jego równoległej twórczości malarskiej. Od 1974 zajmował się niemal niepodzielnie malarstwem. Jego charakterystyczny styl bazował na perfekcji technicznej, której towarzyszyła niezwykłość wizji. Malował świat po katastrofie, naznaczony piętnem śmierci i rozpadu. Jego obrazy zaludniają postaci i stwory o ludzkich wprawdzie bądź zwierzęcych kształtach, lecz o cechach fantomów, automatów lub rozpadających się trucheł. Artysta nie nadawał swym obrazom i rysunkom tytułów (poza porządkującymi symbolami), akcentując w ten sposób swój brak zainteresowania dla literackiej strony przedstawień. Sam mówił, że malując całkowicie poddaje się wizji, „fotografuje“ ją. W ostatnich latach włączył do swego warsztatu artystycznego elektroniczne techniki generowania obrazu, które wykorzystywał do tworzenia komputerowych fotomontaży. Sztuka Beksińskiego, wielokrotnie wystawiana i omawiana, budzi skrajne emocje wśród znawców i publiczności.
Największa, systematycznie uzupełniana kolekcja jego prac w kraju znajduje się w Muzeum Historycznym w Sanoku, za granicą - w Paryżu, w posiadaniu Piotra Dmochowskiego, który od 1983 kolekcjonuje prace i promuje twórczość artysty. Zorganizował on wystawy indywidualne Beksińskiego m.in. w Galerie Valmay w Paryżu w 1985, 1986 i 1988 oraz stałą ekspozycję we własnej Galerie Dmochowski - Musée-galerie de Beksiński, istniejącej w latach 1989-1996. Jego też nakładem ukazały się monumentalne albumy artysty w 1988 i 1991.
W Polsce monografię Beksińskiego pióra Tadeusza Nyczka opublikowały Arkady w 1989 (II wydanie w 1992). Wiosną 2005 roku w Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie miała miejsce duża wystawa obrazów Beksińskiego, a dyrektor Muzeum w Sanoku Wiesław Banach wydał obszerną monografię artysty.

Od października 2016 w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie na stałe zagościła wystawa 250 prac (obrazów, rysunków, fotografii) Zdzisława Beksińskiego z prywatnej kolekcji Anny i Piotra Dmochowskich. Natomiast od czerwca 2021 stała wystawa 30 obrazów Beksińskiego z kolekcji Dmochowskich prezentowana jest również w Muzeum Archidiecezji w Warszawie.

(zdjęcie:  Piotr Dmochowski, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8960820 )