MIŁOSZ - GUCIO ZACZAROWANY wyd.1

Gucio zaczarowany – tom poezji Czesława Miłosza wydany w 1965 r. przez Instytut Literacki w Paryżu jako 116. Tom Biblioteki „Kultury”.

Tom zawiera wiersze i przekłady (Walt Whitman i Robinson Jeffers) powstałe w latach 1962–1965 w Berkeley, które w większości publikowane były wcześniej na łamach paryskiej „Kultury”.

Tytuł zaczerpnął autor z książki dla dzieci Zofii Urbanowskiej o leniwym chłopcu, który został zamieniony w muchę, wydanej po raz pierwszy w 1884 r. W rozmowie z Renatą Gorczyńską autor wyznaje:

A książka Urbanowskiej bardzo mi zapadła w pamięć, pomagała mi rozbudować, rozbudzić zainteresowanie małością i wielkością.

Miłosz pisał o tej książce wielokrotnie w swoich esejach autobiograficznych jako o lekturze, która w znaczący sposób ukształtowała jego osobowość, zainteresowania i wizję świata. Był autorem przedmowy do pierwszego powojennego wydania powieści.

W tytułowym, podzielonym na osiem części poemacie, poeta jeszcze raz wraca do krainy dzieciństwa, próbując ogarnąć całość i uchwycić „moment wieczny”. Świat widziany jest tu w skali mikro, opisany z perspektywy owadziej („nieraz próbowałem sobie wyobrazić, jak to jest, jeżeli ktoś zostanie muchą”). Bohater wlatuje do wnętrza kielichów kwiatowych, dziura w żółtym serze staje się dla niego jaskinią, a głowa cukru – skałą. Nawet już jako dorosły mężczyzna patrzy na ludzi z perspektywy muchy. W wierszu Zmieniał się język autor nie dowierza pamięci, która wszystko odkształca („Ani takie to było, jak raz się wydało / Ani takie, jak teraz układasz w opowieść”). Wiersze Ustawią tam ekrany i Po drugiej stronie przedstawiają dwie wizje piekła. Dytyramb – to hymn ku czci Dionizosa, a I świeciło to miasto – jest wspomnieniem o bliskim sercu poety Paryżu.