Zbigniew Pronaszko (1885-1958), ILUSTRACJA DO "BALLADY O SADOWNIKU" EMILA ZEGADŁOWICZA, lata 20. XX wieku

ołówek, tusz, akwarela, gwasz/papier, 34 x 25,5 cm
sygnowana na dole z prawej ołówkiem: Z. Pronaszko
na dole z lewej odręcznie atramentem: "- jabłoni się i gruszy, śliwi serce sadu / wpatrzone w źrałość swoją -" / "Ballada o sadowniku"

Zbigniew Pronaszko studiował malarstwo w latach 1906-1911 na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Teodora Axentowicza i Jacka Malczewskiego. W 1917 roku został współzałożycielem awangardowej grupy Ekspresjoniści Polscy, której nazwę artyści zmienili w 1919 na Formiści. Około 1925 roku Pronaszko zbliżył się do estetyki koloryzmu. Zaczął stosować kontrastowe zestawienia barw, dzięki czemu jego malarstwo zyskało na intensywności.
Prezentowany rysunek jest niepublikowaną wersją ilustracji do "Ballady o sadowniku" Emila Zegadłowicza. Utwór został zamieszczony w książce "Powsinogi beskidzkie", wydanej w 1923 roku. Edycja ilustrowana barwnymi drzeworytami autorstwa Pronaszki wyszła w 1929 roku. Akwarelowa kompozycja jest o wiele subtelniejsza od drzeworytu - techniką wykonania kojarzącego się ze sztuką ludową. Rysunek natomiast przyciąga świetlistością i lekkością barw. Przedstawienie znakomicie oddaje idylliczność sceny oraz atmosferę ballady, w której jest mowa o biblijnej proweniencji idei ogrodu: "sadownictwo rzecz święta: - jak Ponbóg świat stworzył pierse se na ucieche ogródek założył - ano gotonki fajne - haj poro scęśliwa - chodził se adam z ewą oględować dziwa" ([w:] Emila Zegadłowicza Dziesięć ballad o powsinogach beskidzkich z drzeworytami barwnemi Zbigniewa Pronaszki, Poznań: Towarzystwo Bibljofilów Polskich, 1929, s. 38).