Współcześni czescy i słowaccy artyści, których warto znać

Sztuka współczesna jest ważna, nie tylko ze względu an walory estetyczne, ale też dlatego, że  pozwala artystom na wyrażanie siebie i kulturowy komentarz do otaczającej nas rzeczywistości. Warto znać twórczość zagranicznych artystów, a w szczególności naszych sąsiadów, którzy mają podobne doświadczenia historyczne, społeczne i kulturowe.

Jiri Georg Dokoupil jest współczesnym czeskim artystą, którego prace konfrontują się z kwestiami dotyczącymi stylu artystycznego i robiąc to, celowo unikają jakiejkolwiek konkretnej estetyki. Dokoupil urodził się 3 czerwca 1954 roku w Kronovie (dawniej Czechosłowacja) i uczęszczał do Akademii Sztuk Pięknych w Kolonii. Hans Haacke i inni artyści konceptualni wywarli istotny wpływ na Dokoupila. Był członkiem-założycielem niemieckiej grupy artystycznej Mülheimer Freiheit oraz ruchu Junge Wilde Art, który powstał na przełomie lat 70. i 80. XX wieku. Dokoupil mieszka i pracuje między Berlinem, Rio de Janeiro, Płowdiwem, Dakarem i Las Palmas. Artysta opracował metodę równie szaloną, co niezwykłą i wkrótce znalazł własną radykalną, subiektywną ścieżkę. Swoją „książką do malowania” pokazaną na Documenta 7 w Kassel w 1982 roku Dokoupil przyciągnął uwagę świata sztuki. Był to gigantyczny materiał malarski zatytułowany „Boże, pokaż mi swoje jaja”, swoisty hołd złożony obrazowi naczyń Juliana Schnabla (obrazy uformowane z potłuczonych naczyń). Schnabla nie zaproszono do udziału w wystawie – w oczach Dokoupila była to poważna obraza. Od tego czasu – oprócz wystaw zbiorowych z „Mülheimer Freiheit” – prace artysty można było oglądać na licznych wystawach indywidualnych w galeriach, muzeach i innych miejscach na całym świecie. Ciekawym słowackim artystą jest Peter Pollág. Urodzony w 1958 roku w Lewoczy (Słowacja), w latach 1977 – 1983 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Bratysławie, następnie w Perugii, Pradze, Paryżu i Madrycie. Tematyka jego prac rozciąga się od obrazów mitologicznych, poprzez nową interpretację tematów biblijnych, po wątki historyczne i literackie. Często podróżuje, by świat jego malarstwa chłonął bodźce nie tylko z rodzimych, ale i pozaeuropejskich tradycji kulturowych, zwłaszcza z Chin i Afryki. Poza malarstwem zajmuje się także rysunkiem, ilustracją książkową, grafiką i rzeźbą. Za swoją pracę zdobył kilka prestiżowych nagród, w tym nagrodę Martina Benko i Kryształowe Skrzydło. Uczestniczył w ponad 100 wystawach m.in. w Bułgarii, Polsce, Niemczech, Austrii, Włoszech, Japonii i Słowacji. Kolejnym słowackim artystą, którego warto znać, jest Roman Ondak. Artysta urodził się w Żylinie. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych i Projektowania w Bratysławie w latach 1988-1994. Roman Ondak został laureatem nagrody Lovisa Corintha za rok 2018. Artysta w swojej twórczości bawi się ideami relokacji, reprezentacji i powielania doświadczeń, przenosząc i wyostrzając uwagę widza na codzienność. Dorastając w komunistycznym reżimie byłej Czechosłowacji zwraca uwagę na systemy włączania i wyłączania, które rządziły tym konkretnym społeczeństwem. Jego prace są często dość subtelne, poruszają odbiorcę w pomysłowy i cichy sposób, sugerując renegocjację z rzeczywistością. Prace Ondaka są pełne rytuałów i założeń rządzących naszym życiem, artysta nawiązuje żartobliwy dialog ze światem sztuki, a także całym społeczeństwem, wzywając nas do zwiększenia świadomości. Odwiedzając m.in. Pragę, nie sposób nie natknąć się na rzeźbę autorstwa Davida Černego. Przez jednych uwielbiane, a drugich odrzucane, prace artysty od wielu lat wzbudzają żywe zainteresowanie. Urodził się 15 grudnia 1967 roku w Pradze. W latach 1988-1994 studiował w Kurt Gebauer Studio na Akademii Sztuki, Architektury i Projektowania w Pradze, a w latach 1995 i 1996 brał udział w niezależnym programie studiów Whitney Museum w Nowym Jorku. Zyskał rozgłos w 1991 roku, malując radziecki czołg na różowo, aby służył jako pomnik wojenny w centrum Pragi. Ponieważ Pomnik Załogi Radzieckich Czołgów był wówczas narodowym zabytkiem kultury, jego akt obywatelskiego nieposłuszeństwa został uznany za wandalizm i artysta został na krótko aresztowany. David Černý jest także autorem m.in. postaci dzieci wspinających się na żiżkovską Wieżę Telewizyjną, gdzie dzieci zamiast twarzy mają dziurę przypominającą automat na monety oraz rzeźby świętego Wacława siedzącego na martwym, odwróconym koniu w praskiej Lucernie. Rzeźbiarz często z ironią komentuje otaczający nas świat, a jego prace zmuszają do myślenia i refleksji nad rzeczywistością. Uważany jest za jednego z najważniejszych czeskich artystów. Michal Černušák urodził się w 1982 roku w Zwoleniu, mieszka i pracuje w Hlohvec. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych i Projektowania w Bratysławie. Jest jednym z najciekawszych przedstawicieli młodego malarstwa współczesnego na Słowacji, w 2007 roku otrzymał nagrodę specjalną Essl Art Award CEE, po nominacji do tej samej nagrody w 2005 roku. Obrazy artysty Jego obrazy charakteryzują się tłami wielkiego miasta, świecącymi w półmroku sztucznym oświetleniem i billboardami reklamowymi. Statyczna miejska sceneria jest zaburzana przez eksplozje i katastrofy lub zderzające się tłumy ludzi. Prace Černušáka powstają w technice akrylowej i olejnej w połączeniu z aerografem. Mieszanka elementów architektonicznych, dóbr konsumpcyjnych i popkulturowych symboli na wielkoformatowym płótnie często wywołuje w odbiorcach wrażenie rozpadającego się na ich oczach świata. Miłośnikom sztuki współczesnej, a w szczególności street-artu z pewnością przypadną do gustu prace autorstwa Jana Kalába. Artysta urodził się 20 czerwca 1978 roku w Pradze. Po kilku latach tworzenia graffiti Kaláb wstąpił na Akademię Sztuk Pięknych w Pradze, uzyskując tytuł magistra w 2006 roku. Zafascynowany abstrakcyjnym neoplastycyzmem, w swoich pracach przeszedł od prostych rzeźb i trójwymiarowych projektów liter do kompozycji malarskich o organicznych kształtach. W latach 90. założył kultową ekipę „DSK”, która okazała się kluczowa we wprowadzaniu graffiti do Czech i nie tylko. Artysta jest także autorem murali.