Ostatnio oglądane
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Ulubione
Zaloguj się aby zobaczyć listę pozycji
Stanisław Wyspiański urodził się 15 stycznia 1869 r. w Krakowie. Ojciec Wyspiańskiego, Franciszek, był rzeźbiarzem. Jego pracownia znajdowała się u podnóża wzgórza wawelskiego. Matka zmarła, kiedy Stanisław Wyspiański miał siedem lat, a ponieważ ojciec nie potrafił sprawować nad nim odpowiedniej opieki, od 1880 roku wychowywał się u bezdzietnego wujostwa, Kazimierza i Janiny Stankiewiczów. Wyspiański kształcił się w gimnazjum św. Anny w Krakowie. W czasie pobytu w szkole nawiązał koleżeńskie stosunki m.in. z Józefem Mehofferem, Lucjanem Rydlem i Stanisławem Estreicherem. Po maturze Wyspiański studiował malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych u Jana Matejki. Zapisał się też na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1890 artysta udał się w podróż zagraniczną po Europie – jej trasa wiodła przez Włochy i Szwajcarię do Francji, a dalej do Niemiec i Pragi. Silny wpływ na jego twórczość wywarły pobyty w Paryżu, gdzie w latach 1891–1894 trzykrotnie przebywał. Żył wówczas w trudnych warunkach materialnych, korzystając ze stypendium Szkoły Sztuk Pięknych.
Wraz z Józefem Mehofferem zaprojektował 36 kwater witraży do kościoła Mariackiego w Krakowie w ramach pomocy Matejce przy konserwacji kościoła. Wyspiański uprawiał bardzo różne dziedziny sztuki, realizował je z wielką odwagą i rozmachem. Pierwsze znane dzieła Wyspiańskiego to rysunki – autoportret z 1890 roku oraz szkice z podróży po Polsce i Europie. Jako dramatopisarz zadebiutował „Warszawianką” w listopadzie 1898 roku, do której stworzył również oryginalną scenografię. Jeden z jego najważniejszych dramatów, „Wesele” zaprezentowano krakowskiej publiczności na premierze 16 marca 1901 w Teatrze Miejskim. W twórczości plastycznej artysty dominowały obrazy wykonywane pastelami, ukazujące głównie postacie ludzkie - członków rodziny, przyjaciół, innych artystów. Artysta uważał, że portret to odbicie chwili - nie malował modela, lecz człowieka. Stanisław Wyspiański był prekursorem polskiej sztuki użytkowej. Swój pogląd na estetykę życia codziennego wyrażał, projektując wnętrza. W pracy tej wykorzystywał motywy zaczerpnięte z natury oraz rodzimej sztuki ludowej. Motywy roślinne służyły mu do dekoracji wnętrz. Wyspiański 18 września 1900 roku poślubił chłopkę Teodorę Teofilę Pytko, mającą nieślubnego syna Teodora, przysposobionego przez artystę. Wspólnie mieli córkę i dwóch synów. Wyspiański chorował przez wiele lat na nieuleczalną wówczas kiłę. W ostatnim okresie życia niedomagający fizycznie artysta leczył się w Rymanowie i Bad Hall, a potem przeniósł się do domu kupionego we wsi Węgrzce pod Krakowem. Stanisław Wyspiański zmarł 28 listopada 1907 roku w krakowskiej klinice przy ul. Siemiradzkiego 1, w Domu Zdrowia dra Jana Gwiazdomorskiego. Został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.