Miechowita Maciej (1456—1523). Chronica Polonorū.
"Wydał Jodocus Ludov. Decius z przedmową do Zygmunta I. — Na str. CCCLXXIX w końcu: In Alberti Alexandrique regum vita quaedam cum indice non concordant, quod biennio posteaque opus absolutum erat addita quędam sunt, quędam etiam reiecta senatus iussu accedente, illa tu quoque cognoscens emendabis. Hęc te admonere volui, si quid superest quod tibi non satisfacit, tu corrige et (boni consul) tibi ipse satisfacere digneris. Vale.
Karta tytułowa cała jest w rycinie. Głównym obrazem jest św. Stanisław wskrzeszający Piotrowinę, a nad nim czerwonymi literami te słowa: Chronica Polonorū. Na odwrotnej stronie wiersz Andrzeja Krzyckiego do czytelnika, a w nim dwuwiersz." (EBBE)
Estr. XV-XVIII t. 22 s. 357
Jest to pierwsza drukowana historia Polski i największe dzieło Macieja z Miechowa. Miechowita został namówiony do napisania tej kroniki przez biskupa Jana Łaskiego (1456-1531), który przebywał w Rzymie na Soborze Laterańskim w latach 1513-1514 i zwrócił uwagę, że obcokrajowcy zbyt mało wiedzą o historii Polski. Miechowita potrzebował ośmiu lat na ukończenie dzieła, przy czym ostatnie rozdziały powstawały przez ponad cztery lata. Dzieło składa się z dwóch części. Pierwszą stanowi krótka kronika Jana Długosza do 1480 r., natomiast druga część oparta jest na własnych obserwacjach autora oraz zebranych źródłach (pamiętnikach, przekazach ustnych, rękopisach i drukach). Zapisana historia stała się źródłem nauki dla Polaków, zwłaszcza młodego pokolenia, oraz przykładem poświęcenia i służby ojczyźnie; została wydana z własnych środków staraniem J.L. Decjusza, który w sierpniu 1519 r. uzyskał królewską zgodę na jej druk. Niektóre fragmenty zostały uznane za obraźliwe dla dynastii Jagiellonów przez urzędników dworskich, zwłaszcza kanclerza Jana Łaskiego; w wyniku interwencji Łaskiego książka została skonfiskowana. Była to pierwsza tego typu konfiskata w Polsce. Aby ocalić dzieło, Decjusz przeredagował ocenzurowane fragmenty i złagodził ocenę rodu Jagiellonów przez Miechowitę, m.in. opisując małżeństwo Władysława Jagiełły, elekcję Jana Olbrachta, wojny wołoskiej i rządów Aleksandra Jagiellończyka. Kronika została ponownie wydana z inicjatywy Decjusza w 1521 roku. Kronika Miechowity odegrała ważną rolę w polskiej historiografii i była bezpośrednią inspiracją dla dzieł Decjusza, Bernarda Wapowskiego, Emeryka Węgra; w XVI wieku korzystali z niej także Marcin Bielski, Marcin Kromer, Stanisław Sarnicki, Maciej Stryjkowski i inni. Dzieło ozdobione piękną drzeworytową kartą tytułową św. Stanisław wskrzeszający Piotrowinę, sceną bitewną i Orłem Zygmuntowskim. W tekście znajduje się 40 drzeworytów (większość stanowią portrety królów i książąt polskich, ponadto liczne drzeworytowe inicjały).
Rok wydania: Impressum Cracouię per Hieronymū Vietorē Kalendis Decebris Anno dni M.D.XXI (1521)
k. [12], s. 379, w tekście 40 ryc. (drzeworyty), liczne inicjały (drzeworyty)
Format: 31,5 x 21,5 cm
Oprawa: oprawa pergaminowa późniejsza, tytulatura na grzbiecie plus szyldzik, obcięcia kart barwione
Oprawa wskazuje, że książka pochodzi z księgozbioru Feliksa Wężyka w
Mroczeniu (Hajkowski Zygmunt,Losy księgozbioru Feliksa Wężyka z
Mroczenia, Łódź 1928)
Stan:
oprawa z przetarciami, wytarte rogi, 2 k. z drobnymi luzami, sygnatura
numeryczna na wyklejce (X.III.sr.), notatka "Z ksiąg po J. Lelewelu
pozostałych 23. Doc. 1831 J.K.", nieznaczne przybrudzenia kart, 4 k. z
plamkami na ocięciach kart [bez szkody dla tekstu], na wyklejkach
wytłoczone/bezbarwne ekslibrisy [prywatne/nieczytelne], przybrudzenie
dolnego bloku. drobne podkreślenia ołówkiem, na kilku kartach notatki długopisem [margines].
Kompletny egzemplarz kroniki stanowi ogromną rzadkość antykwaryczną.
