| Władysław Tatarkiewicz Dominik Merlini Warszawa 1955 wydanie I Budownictwo i Architektura 193(7)s. o. płócienna ze złoceniami na licu i grzbiecie + obwoluta s. bdb naddarcia krawędzi obwoluty For. ca: 24x17,5 cm Książka zawiera liczne ilustracje – zdjęci , rysunki, plany Domenico Merlini (ur. 22 lutego 1730 w Castello Valsolda nad jeziorem Como, zm. 20 lutego 1797 w Warszawie) – działający w Polsce architekt pochodzący z regionu jezior Como (Lombardia, Włochy) i Lugano (Ticino, Szwajcaria), z którego wywodzą się najwybitniejsi Komaskowie epoki baroku. W wieku dwudziestu lat opuścił Lombardię i przyjechał do Warszawy. W mieście tym mieszkała wpływowa rodzina Fontanów, z którą Merlini był spokrewniony. W chwili przybycia Merliniego do Rzeczypospolitej, królem był August III Sas, zaś architektem królewskim - Jakub Fontana. To właśnie od niego się uczył. Już w wieku trzydziestu lat został architektem królewskim i pozostał nim aż do swej śmierci. Stanowisko piastował najpierw za rządów Augusta III Sasa, potem Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po śmierci swego krewniaka Jakuba Fontany, w 1773 roku objął urząd naczelnego architekta Rzeczypospolitej. Do jego głównych zadań należała konserwacja, remonty i opiekowanie się istniejącymi już gmachami. Dlatego też większość budowli, o których mówimy dziś, że były jego autorstwa, została po prostu przez niego przebudowana. Przebudowy te były jednak tak radykalne, że nawet z brył nie pozostawało wiele. Do najsłynniejszych dzieł Dominika Merliniego zalicza się Pałac na Wodzie w warszawskim kompleksie pałacowo-ogrodowym w Łazienkach Królewskich. Kompleks w znanym dzisiaj kształcie powstał według idei Merliniego, na miejscu wcześniejszej małej rezydencji królewskiej. Na początku swej pracy budował on w stylu późnego baroku, który jeszcze podówczas utrzymywał się w Europie. To, że "przeszedł na klasycyzm", było w dużej mierze zasługą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Do "wynalazków" Merliniego należy portyk kolumnowy poprzedzający wejście główne, które jest wgłębione w stosunku do linii ściany frontowej budynku. Charakterystyczne dla stylu Merliniego są kamienne balustrady, którymi wieńczył fasady (widoczne w Pałacu na Wodzie), liczne ozdobne wsporniki, czyli elementy znajdujące się między kolumną a podpieraną przez nią częścią dachu (gzymsem). Merlini nie tworzył wyłącznie dla króla. Budował wiele dworów, pałaców i kamienic magnackich. Jak obliczyli historycy, Dominik pozostawił po sobie ok. 50 dzieł. Największe z nich to Łazienki, poza tym przebudowa wnętrz Zamku Królewskiego, kilka ratuszy w całej Polsce, m.in. w Piotrkowie Trybunalskim, obiekty użyteczności publicznej, teatry i kaplice. Został desygnowany przez konfederację targowicką do zasiadania w Komisji Skarbowej Koronnej[1]. Dominik Merlini zmarł w 1797 w Warszawie i został pochowany w katakumbach cmentarza Powązkowskiego (rząd 184-4)[2]. Wiele jego dzieł zostało przebudowanych w XIX wieku, liczne zniszczone w czasie II wojny światowej, część odbudowano po 1945. Ważniejsze projekty Willa własna przy placu Trzech Krzyży Królikarnia Kościół św. Karola Boromeusza w Warszawie (przebudowany w 2 poł. XIX wieku) przebudowa Pałacu Borchów Pałac w Jabłonnie[3] Brama Grodzka w Lublinie Cerkiew i monaster Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Warszawie Budynki zaprojektowane w warszawskich Łazienkach Biały Domek (1774–1776) (prawdopodobnie) Pałac Myślewicki (1775–1779) Wodozbiór (1777–1778) Ermitaż (po pożarze w 1777) Nowa Kordegarda (1779–1780) Stara Pomarańczarnia (1786–1788) Pałac Na Wyspie (rozbudowa w latach 1788–1793) źr.: Wikipedia |
