Stanisław Witkiewicz, POLOWANIE Z CHARTAMI, 1875

60,5 x 102,0cm - olej, płótno sygn. l.d.: Stanisław Witkiewicz 1875.

Na odwrocie po lewej numer (kredka): 374, przy górnej krawędzi nieczytelna pieczęć; na górnej listwie blejtramu nalepka wystawowa „Dzieje pracowni“ Muzeum Narodowego w Poznaniu.

 

Obraz wystawiany, wzmiankowany i reprodukowany:

– Antoni Piotrowski, Autobiografia, 1911 (maszynopis w IS PAN), zeszyt III, s. 4;

– Przewodnik po Wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa, styczeń 1927, s. 17, nr kat. 81;

– Kazimierz Kosiński, Stanisław Witkiewicz, Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska“, Warszawa 1928, s. 518;

– Tadeusz Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo polskie, t. 2, wyd Ossolineum, Wrocław-Kraków 1960, s. 148;

– Zdzisław Piasecki, Stanisław Witkiewicz. Młodość i wczesny dorobek artysty, Wyd. PWN, Warszawa, Wrocław 1983, s. 140;

– Stanisław Witkiewicz 1851-1915 [kat. wystawy], Muzeum Tatrzańskie, Zakopane 1996, s. 28, 47, poz. kat. 6;

– Stanisław Witkiewicz – człowiek, artysta, myśliciel. Materiały z sesji zorganizowanej w osiemdziesiątą rocznicę śmierci artysty, Zakopane, 20 – 22 X 1995, Zakopane 1997, s. 15, 501;

– Marek Bratuń, Stanisław Gajda, Jan Neuberg, Duktem czasów. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Mariana Kaczmarka (1934-1994), Uniwersytet Opolski, Opole 1999, s. 241;

– Zdzisław Piasecki, Stanisław Witkiewicz w kręgu ludzi i spraw sobie bliskich: szkice nie tylko biograficzne, Uniwersytet Opolski, Opole 1999, s. 49;

– Jerzy Malinowski, Malarstwo polskie XIX w., wyd. DiG, Warszawa 2003, s. 263;

– Chełmoński Chmielowski Witkiewicz. Pracownia w Hotelu Europejskim w Warszawie 1874-1883, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 21 III – 6 VI 2010, nr kat. 80, il. s. 301 i s. 342 (fragment);

– Natalia Budzyńska, Witkiewicz. Ojciec Witkacego, Wyd. Znak, 2022, s. 85.

 

Po pobycie w Monachium (1872-1873) Witkiewicz powrócił do Warszawy. Tu w 1875 r., wraz z przyjaciółmi z okresu studiów, otworzył wspólną pracownię, mieszczącą się w byłym pokoju dla praczek na poddaszu Hotelu Europejskiego. Trudno dziś określić, kto był głównym najmującym. Od początku jej istnienia stale bywali tu Adam Chmielowski, Józef Chełmoński, Antoni Piotrowski, a także Jan Owidzki, Julian Maszyński, Stanisław Masłowski.

Dziś pracownia w Hotelu Europejskim jest uważana za centralny punkt ówczesnego życia artystycznego stolicy. Bywali tu różni twórcy, malarze, pisarze, krytycy i publicyści. Jego stali bywalcy weszli szybko w krąg intelektualnej elity Warszawy. W tym okresie Witkiewicz, będący absolwentem akademii petersburskiej i monachijskiej, jest już dojrzałym malarzem. Zanim w roku 1884 „narodzi się“ jako krytyk i teoretyk sztuki, zajmując na tym polu naczelną pozycję, przez 16 lat tworzy, wystawia i sprzedaje swoje obrazy. Jak pisze J. Wojciechowski: Maluje sceny realne, które z dosadną śmiałością rzuca na płótno („Tygodnik Ilustrowany“ 1875, nr 415, s. 377-378). W latach 70. tematem jego przedstawień są przede wszystkim sceny z życia wsi: orki, targi, karczmy, polowania. Wśród tych ostatnich, niewątpliwie ulubionym tematem było polowanie z chartami, o którym pisał: Jest w nim szczególny urok i związek z polskim temperamentem (cyt. za: Halina Cękalska-Zborowska, Wieś w malarstwie i rysunku naszych artystów, Warszawa 1974, s. 138). Dla jego malarstwa w tym czasie szczególne znaczenie ma przyjaźń z Józefem Chełmońskim, o czym pisze Zdzisław Piasecki: W czasach monachijskich Witkiewicz dzielił z Chełmońskim wspólną pracownię. Podobnie miała się rzecz w latach 1874-1875, bezpośrednio po powrocie obu malarzy do kraju. Codzienne kontakty osobiste, stała wymiana myśli, nierzadko nawet wzajemna ingerencja w bieżące „roboty“ malarskie nie tylko zbliżyły „palety“ obu przyjaciół, lecz ugruntowały w nich wiarę w odrębność własnych talentów, w sens wytężonej pracy samokształceniowej (Z. Piasecki, s. 115).

Niewątpliwe znakomitym przykładem tej twórczej relacji może być oferowane na aukcji Polowanie z chartami. Obraz jest zapewne tożsamy ze wzmiankowanym w Autobiografii Antoniego Piotrowskiego Gwizdaniem na charty. Jest to zarazem obraz szczególny, unikat, gdyż dzieła malarskie Stanisława Witkiewicza, których do dziś zachowało się niewiele, stanowią na rynku sztuki ogromną rzadkość.

Stanisław Witkiewicz – malarz, pisarz, wybitny teoretyk i krytyk sztuki, twórca „stylu zakopiańskiego” w architekturze i zdobnictwie, ojciec Stanisława Ignacego „Witkacego”. Po pobycie w Tomsku, gdzie - za udział w powstaniu styczniowym - jego rodzina przebywała na zesłaniu i gdzie uczył się rysunku u litografa J. Volkmara Flecka, podjął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu (1868-1871). W roku 1871 wyjechał do Monachium i krótko uczył się w Akademii pod kierunkiem H. Anschütza. Po powrocie do kraju (1873) zamieszkał w Warszawie. Pracownię malarską w Hotelu Europejskim dzielił z zaprzyjaźnionymi – J. Chełmońskim, A. Chmielowskim i A. Piotrowskim. Pracował wówczas także jako kierownik artystyczny czasopisma „Wędrowiec”. W latach 1880-82 przebywał w Monachium, Marienbadzie i Meranie. Od roku 1890 mieszkał w Zakopanem. Postępująca choroba płuc sprawiła, że ostatnie lata życia spędził w warunkach sanatoryjnych w Lovranie na Istrii. Propagator realizmu w sztuce, starał się malować zgodnie z założeniami teoretycznymi tego kierunku. Tworzył obrazy o tematyce rodzajowej, pejzaże morskie i tatrzańskie, a także oparte na wspomnieniach z dzieciństwa sceny z powstania styczniowego oraz – rzadziej – portrety.