Filmy o sztuce, czyli uczta dla oczu

- „Twój Vincent”, reż. Dorota Kobiela i Hugh Welchman, 2017

Życie Vincenta van Gogha doczekało się aż kilkudziesięciu ekranizacji, jedną z najbardziej niezwykłych jest „Twój Vincent”, animowany film biograficzny. Fabuła filmu opowiada burzliwe koleje losu artysty i jego tragiczną śmierć. Jest osnuta na kanwie jego obrazów, a narracja jest prowadzona przez znajomych malarza. Każda z 65 tys. klatek składających się na film została ręcznie namalowana przez zespół 125 malarzy z całego świata. Film otrzymał nominację do Złotych Globów dla najlepszego pełnometrażowego filmu animowanego, rywalizację o statuetkę przegrał z filmem Coco. W 2018 roku film został nominowany do Oscara w kategorii Najlepszy pełnometrażowy film animowany. „Twój Vincent” otrzymał Europejską Nagrodę Filmową dla najlepszego filmu animowanego.

- „Ostatnia rodzina”, reż. Jan P. Matuszyński, 2016

"Ostatnia Rodzina" to rozgrywająca się w ciągu 28 lat saga słynnej rodziny Beksińskich. Akcja filmu zaczyna się w 1977 roku, gdy Tomek Beksiński wprowadza się do swojego mieszkania. Jego rodzice mieszkają tuż obok, na tym samym osiedlu, gdyż Zofia Beksińska przez nadwrażliwą osobowość syna ciągle się o niego martwi. Reżyser nie bał się pokazać toksycznych relacji bohaterów, ale nie zapomniał także o miłości, jaką wzajemnie siebie darzyli. Zdzisław Beksiński był bardzo wszechstronnym twórcą. Malował obrazy, tworzył grafiki, rzeźby i fotografował. Jest najbardziej znany z tzw. fantastycznego okresu twórczości, kiedy tworzy surrealistyczno – ekspresjonistyczne obrazy, nie boi się eksperymentowania. Problemy w relacjach z synem miały źródło w dzieciństwie Zdzisława Beksińskiego. Sam nie miał dobrych relacji ze swoim ojcem. Dużą traumą dla Zdzisława Beksińskiego była śmierć żony Zofii, która zmarła 22 września 1998 roku. Tomasz Beksiński popełnił samobójstwo niedługo po śmierci matki, 24 grudnia 1999 roku. „Ostatnia rodzina” została nagrodzona Złotymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz Polską Nagrodą Filmową za najlepszy scenariusz; z uznaniem spotkały się również wielokrotnie nagradzane role Andrzeja Seweryna (nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Locarno) oraz Aleksandry Koniecznej.

- „Powidoki”, reż. Andrzej Wajda, 2016

Film inspirowany jest biografią polskiego malarza Władysława Strzemińskiego, współzałożyciela i wykładowcy w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi. Film opowiada o okresie stalinizmu w Polsce, gdy Władysław Strzemiński sprzeciwił się doktrynie socrealizmu. Oprócz dbałości w przeniesieniu ówczesnych realiów na ekran, twórcy „Powidoków” poświęcili wiele miejsca samej sztuce i jej roli w życiu społecznym. W rolę główną wcielił się Bogusław Linda.

Władysław Strzemiński był czołowym przedstawicielem awangardy międzywojennej w Polsce, twórcą teorii unizmu. Malarz podczas I wojny światowej w randze podporucznika służył w Twierdzy Osowiec i był jednym z nielicznych, którzy przeżyli tzw. atak umarłych, a następnie walczył na Białorusi, gdzie w maju 1916 roku został ciężko ranny (stracił rękę i nogę oraz wzrok w jednym oku). Twórcy „Powidoków” poświęcili wiele miejsca samej sztuce i jej roli w życiu społecznym.

- „Młyn i krzyż”, reż. Lech Majewski, 2011

Fabuła filmu „Młyn i krzyż” rozgrywa się we Flandrii w 1563 roku i przedstawia życie i proces twórczy malarza Pietera Bruegla, autora słynnej „Drogi krzyżowej”. Pieter Bruegel malował przede wszystkim pejzaże, zapełnione postaciami chłopskimi, przez co zyskał nawet przydomek „Chłopski”. Czerpał motywy z codziennego życia ludu. Lech Majewski, z wykształcenia także malarz po warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, postanowił zmierzyć się z realizacją filmu, nie dokumentalnego jednak, lecz fabularnego z niezwykłym skutkiem. Produkcja filmu trwała trzy lata, z czego dwa lata zajęło komponowanie i montowanie kadrów. Obraz filmowy powstawał poprzez scalanie nagranych fragmentów za pomocą technik komputerowych. Dzięki nowym technologiom reżyser pokazuje losy 12 postaci z obrazu.

- „Klimt”, reż. Raoul Ruiz, 2006

„Klimt” to austriacki film biograficzny z 2006 roku o życiu austriackiego malarza-symbolisty Gustava Klimta. Został napisany i wyreżyserowany przez chilijskiego reżysera Raúla Ruiza, z angielską adaptacją scenariusza przez Gilberta Adaira. Autorem zdjęć był Ricardo Aronovich, a muzykę skomponował Jorge Arriagada. Gustaw Klimt był nieokrzesany. Z wyglądu bardziej przypominał drwala niż malarza. Romansował niemal ze wszystkimi kobietami, które mu pozowały. Jest uznawany za jednego z największych erotycznych malarzy w historii sztuki. Dzieło Raoula Ruiza pokazuje w jaki sposób doszedł on do sławy, a jednocześnie jak jego obrazy stały się bardzo charakterystyczne na przełomie XIX i XX wieku.

- „Mój Nikifor”, reż Krzysztof Krauze, 2004

Jest to oparta na autentycznych wydarzeniach historia ośmiu ostatnich lat życia Nikifora, zaliczanego do piątki najwybitniejszych prymitywistów świata Film opowiada nie tyle o samym Nikiforze, ile o Marianie Włosińskim, krynickim artyście malarzu, który przez ostatnie lata życia Nikifora, gdy ten miał otwartą gruźlicę, opiekował się nim, poświęcając dla niego własną karierę i życie osobiste. Główną, tytułową rolę zagrała Krystyna Feldman, dotychczas znana z wyrazistych ról epizodycznych i ról drugoplanowych. Jej kreację nagrodzono na ważnych festiwalach w Polsce i na świecie, m.in. W Karlowych Warach, Manili, Kijowie i Valladolid. Życie Nikifora wypełnione było samotnością i ubóstwem, ludzie uważali go za niedorozwiniętego kalekę, głównie ze względu na to, że bełkotał i mówił bardzo niewyraźnie. Do roku 1963 artysta nie posiadał nazwiska – posługiwał się jedynie imieniem. Był pochłonięty pasją malarską. Łącznikiem ze światem zewnętrznym stało się dla niego malowanie. Był wysoce płodnym twórcą, stworzył blisko 40 tysięcy dzieł. Znaczną ich część rozdał i zagubił bądź sprzedał w latach największej biedy. 

- „Frida”, reż. Julie Taymor, 2002

„Frida” to amerykańsko-kanadyjsko-meksykański film biograficzny z 2002 roku, w reżyserii Julie Taymor, opowiadający o życiu meksykańskiej malarki Fridy Kahlo. Scenariusz został napisany na podstawie książki Haydena Herrery Frida: A Biography of Frida Kahlo. Fabuła filmu snuje się od burzliwego romansu z Diego Riverą, jej mężem i mentorem, poprzez kontrowersyjny flirt z Lwem Trockim, do prowokacyjnych związków z innymi kobietami. Frida Kahlo, do połowy lat 80. właściwie nieznana poza Meksykiem, jest obecnie najbardziej podziwianą malarką na świecie. Film spośród sześciu nominacji zdobył dwa Oscary za najlepszą charakteryzację i najlepszą oryginalną ścieżkę dźwiękową.

- „Caravaggio”, reż. Derek Jarman, 1986

„Caravaggio” to brytyjski dramat biograficzny w reżyserii Dereka Jarmana z 1986 roku opowiadający o życiu Michelangelo Merisi da Caravaggio, włoskiego malarza doby baroku. Opowiedziany w rozdziałąch film rozpoczyna się, gdy Caravaggio umiera na wygnaniu z powodu zatrucia ołowiem, mając u boku tylko swojego długoletniego, głuchego towarzysza Jeruzalem. Caravaggio wraca myślami do swojego życia jako nastoletniego ulicznego zbója, który krząta się i maluje. W filmie debiutowali aktorzy Tilda Swinton i Sean Bean. Film był pokazywany m.in. na 36. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie, gdzie zdobył Srebrnego Niedźwiedzia.

Zdjęcia: Filmweb, Wikipedia