Wielka wystawa "Babci performansu"

Wystawa prezentuje kluczowe momenty w karierze Abramović poprzez rzeźbę, wideo, instalację i performance. Dzieła takie jak „Artystka jest obecna” zostaną w efektowny sposób odtworzone w materiałach archiwalnych, inne zaś zostaną odtworzone przez kolejne pokolenie performerów, przeszkolonych metodą Mariny Abramović. Występy na żywo mogą być zarówno zaskakujące, jak i intymne. Dla Abramović ma to również moc przemieniającą. W trakcie trwania wystawy prezentowane będą różne prace, dlatego żadna z wizyt nie będzie taka sama.

Dzieciństwo i młodość

Marina Abramović zdobyła światowe uznanie jako performerka. W swojej pracy konsekwentnie sprawdzała granice własnej wytrzymałości fizycznej i psychicznej, narażając się na zmęczenie, ból, a nawet groźbę śmierci.
Artystka dorastała w Jugosławii, wychowywana przez rodziców, którzy walczyli jako partyzanci podczas II wojny światowej, a później zostali zatrudnieni w komunistycznym rządzie Josipa Broz Tito. W 1965 roku rozpoczęła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Belgradzie na kierunku malarstwo. W końcu jednak zainteresowała się możliwościami sztuki performance, a konkretnie możliwością wykorzystania swojego ciała jako miejsca artystycznych i duchowych poszukiwań. Po ukończeniu studiów podyplomowych na Akademii Sztuk Pięknych w Zagrzebiu w Chorwacji w 1972 roku Abramović stworzyła serię emocjonalnych performansów, które angażowały jej ciało zarówno jako temat, jak i medium.

Jej pierwszym mężem był Neša Paripović, serbski artysta, który uważany jest za głównego bohatera sztuki konceptualnej w Serbii lat 70. W 1975 roku Abramović przeprowadziła się do Amsterdamu, a rok później rozpoczęła współpracę z Frankiem Uwe Laysiepenem (pseudonim Ulay), niemieckim artystą, z którym wkrótce zostali parą. Kiedy w 1988 roku postanowili zakończyć związek, symbolicznie zaznaczyli to podróżą, w której trakcie przeszli z obu końców Wielkiego Muru Chińskiego i spotkali się pośrodku, aby się pożegnać.

Najbardziej znane prace

"Rhytm 0", 1974

Prawdopodobnie najważniejszy występ w jej karierze, „Rhythm 0”, zapewnił Abramović status gwiazdy w świecie sztuki. Performance odbył się w Neapolu w 1994 roku. Abramović stała w pokoju, w którym na stole leżały 72 przedmioty i znajdował się na nich opis: „Jestem obiektem” oraz „W tym czasie biorę na siebie pełną odpowiedzialność”. Zapraszała widzów, aby używali dowolnych przedmiotów na jej ciele w dowolny sposób, całkowicie rezygnując z kontroli nad nimi. Należały do nich nieszkodliwe przedmioty, takie jak róża, pióro, perfumy, miód i winogrona, a także nibezpieczne przybory, takie jak nożyczki, skalpel, gwoździe, metalowy pręt i pistolet załadowany jedną kulą. Występ trwał 6 godzin, podczas których publiczność stawała się niepokojąco coraz bardziej agresywna. „Rhythm 0” to część cyklu„Rhythm”, w której Abramović stawia czoła fizycznemu bólowi w szeregu różnych sytuacji.

"Rest Energy", 1980

Abramović poznała Ulaya (Frank Uwe Laysiepen) w Amsterdamie w 1975 roku i legendarna para mieszkała razem przez 12 lat. Jako duet wykonali pionierską pracę, w której zgłębiali wzajemną miłość i podział między umysłem a ciałem. W ramach „Rest Energy” z 1980 roku Abramović i Ulay stali w galerii, naprzeciw siebie, używając łuku i strzał, utrzymywanych ciężarem własnych ciał. Podczas gdy Abramović naciągnęła łuk, Ulay trzymał strzałę skierowaną prosto w jej serce. Utwór był eksploracją napięcia, równowagi i zaufania. „Rest Energy” trwało tylko cztery minuty i 10 sekund, ale był to bardzo intensywny występ.

"The Lovers", 1988

Relacje Abramovicia i Ulaya uległy pogorszeniu i w 1988 roku – po kilku latach konfliktu – zakończyli swój związek duchową podróżą, przechodząc przez Wielki Mur Chiński. Ich pierwotny plan zakładał spotkanie się pośrodku i wzięcie tam ślub, ale los zadecydował inaczej. W ciągu ośmiu lat planowania performansu oddalili się od siebie, ale nie chcieli rezygnować z monumentalnej podróży. Oboje zaczęli ją z przeciwnych końców i przeszli w swoim kierunku 5995 kilometrów (3725 mil). W końcu spotkali się 17 czerwca 1988–90 dni po rozpoczęciu i pożegnali się. Oboje podróżowali z tłumaczami, podczas gdy tłumacz Abramović ledwo z nią rozmawiał, Ulay zbliżył się do swojej tłumaczki. Kiedy artyści się spotkali, wyznał, że jego tłumaczka jest w ciąży. Para nie rozmawiała ze sobą przez 20 lat i spotkała się ponownie w 2010 roku, kiedy Ulay zaskoczył Abramović, pojawiając się na jej występie „The Artist Is Present”.

"The Hero"

Performans „Bohater” dedykowany był ojcu artystki, który podczas II wojny światowej był partyzantem jugosłowiańskim. Jest inspirowany historią rodziców Abramović, kiedy jej matka uratowała życie jej ojcu. Jak wyjaśnia Abramović, po śmierci ojca zdecydowała zająć się tą sprawą. Siedziała bez ruchu na białym koniu z białą flagą powiewającą na wietrze. Została w tym miejscu na czas bliżej nieokreślony. Kobiecy głos śpiewał hymn Jugosławii z czasów Tity. Obraz wideo jest czarno-biały, gdyż artystka chciała zaznaczyć przeszłość i pamięć.

"The House With The Ocean View", 2002

Pracując nad tym projektem, artystka spędziła 12 dni w Sean Kelly Gallery w Nowym Jorku, mieszczącej się w trzech „pokojach” zbudowanych sześć stóp nad ziemią. Przez cały ten czas nie jadła, nie pisała ani nie mówiła. Zamiast tego tylko spała, piła wodę, oddawała mocz, brała prysznic i każdego dnia patrzyła na widzów. Mogła chodzić pomiędzy każdym pokojem, ale prowadzące z nich schody miały szczeble zrobione z noży rzeźnickich.

"Carrying The Skeleton", 2008

Nie sposób pisać o „Carrying The Skeleton”, nie wspominając o jednym z najwybitniejszych performansów Mariny – „Akcie ze szkieletem”. W performansie artystka wykorzystuje replikę szkieletu jako symbol konfrontacji ze śmiercią. Praca nawiązuje po części do starożytnej tradycji tybetańskiej, według której mnisi buddyjscy medytują nad życiem, śmiercią i śmiertelnością, śpiąc ze szkieletami w różnych stadiach rozkładu przez kolejne noce. Jak wyjaśniła sama artystka, ta praca tak naprawdę polega na stawianiu czoła własnej śmiertelności. To coś, czego w życiu boimy się najbardziej. Chodzi o strach przed bólem i strach przed śmiercią. „Carrying the Skeleton” jest logiczną kontynuacją „Aktu ze Szkieletem”.

"Artist Is Present", 2010

Najsłynniejsze dzieło artystki, „Artystka jest obecna”, bada ludzką wytrzymałość i emocje. Imponujący performance odbywał się w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku przez dwa i pół miesiąca. Abramović codziennie siadała przy stole, zapraszając widzów, aby zajęli krzesło naprzeciwko i wdali się z nią w milczącą rozmowę przed żywą publicznością. Kiedy Abramović patrzyła w oczy każdemu uczestnikowi, odczuwał on szereg emocji i różnie reagował. Najważniejszym wydarzeniem było niespodziewane pojawienie się Ulaya. Usiadł naprzeciw Abramović i czekał, aż otworzy oczy. Kiedy na siebie spojrzeli, Abramović początkowo wydawała się zszokowana, ale później się uśmiechnęła. Jej oczy napełniły się łzami, gdy potrząsnął głową, najwyraźniej przekazując intensywne emocje. Pod koniec ich krótkiego spotkania Abramović wyciągnęła ręce przez stół w stronę Ulaya, który trzymał je i pochylił się do przodu, aby powiedzieć kilka słów. Publiczność wybuchła brawami, po czym Ulay wyszedł i przybył kolejny widz. 

Zdjęcie: Wikipedia