Początku dadaizmu w sztuce należy dopatrywać się w 1916 roku, kiedy to sam Hugo Ball, niemiecki pisarz o wysokich ambicjach, otworzył klub o nazwie Cabaret Voltaire w samym sercu Szwajcarii, Zurychu. Club Voltaire stał się dość szybko miejscem spotkań najważniejszych przedstawicieli świata artystów, a odwiedzali go taki znane nazwiska jak Paul Klee lub Max Ernst. Jego podstawowym przeznaczeniem było szokowanie widowni, odejściem od ogólnie przyjętych reguł. Sama nazwa dadaizmu do tej pory nie została rozszyfrowana. Część osób uznaje nazwę “dada” za termin określający drewnianą zabawkę przypominającą konika, podczas gdy inni traktują ją wyłącznie jako słowo przypadkowo wypowiedziane przez dziecko. Co ciekawe, nurt dadaizmu miał swój początek w kilku państwach jednocześnie, lecz to właśnie szwajcarski Club Voltaire jest uznawany za jego kolebkę. Pierwsze dzieła dadaizmu, poza już osławionym Club Voltaire, powstały także w Niemczech, w Paryżu, a nawet w USA i zostały opisane w czasopismach takich jak Dada Club, The Blind Man oraz Der Dada. Każdej osobie będącej zrzeszonej w jednym z klubów przyświecała konkretna myśl – odejście od ogólnie przyjętych norm, walka z ówczesnymi nurtami stylistycznymi oraz przede wszystkim odpowiadanie sztuką na zagadnienia wojny i śmierci. Dadaizm w malarstwie, który można uznać za ideologię, zrodził się z buntu, chęci odwrócenia ról i naprawienia zniszczonego wojną globu. Właśnie z tego powodu ciężko w cechach dadaizmu doszukać się konkretnego sposobu tworzenia ówczesnych dzieł. Nurt ten przetrwał aż do 1923 roku.
Dadaizm w sztuce – charakterystyczne cechy
Dadaistyczne obrazy mają wiele wspólnego z nietypowym wierszem Hugo Balla, który w Club Voltaire wywołał niemały szok wśród publiczności podczas jego recytacji. Ball nie użył słów, a stworzył i zaprezentował niezwykle ciekawą koncepcję wiersza opartego na dźwięku, w którym chodziło o stworzenie rytmu za pomocą precyzyjnie dobranych sylab. Obraz w dadaizmie jest, dokładnie tak jak wiersz dźwiękowy, całkowitym odejściem od dotychczasowej sztuki. Cechuje go między innymi zupełny brak sztywnych ram i reguł, w efekcie czego dzieła są ujmujące, nietypowe i awangardowe. Przez wielu krytyków sztuki obrazy dadaizmu nawiązują do anarchii, gdyż przedstawiają świat w szokujący sposób. Przykładem tego jest nietypowy obraz, będący pastiszem dzieła Mona Lisa autorstwa Leonarda Da Vinci. Dzieło autorstwa Marcela Duchampa nosi tytuł L.H.O.O.Q i przedstawia Mona Lisę z dorysowanymi wąsami. Wszystkie dzieła wywoływały skrajne emocje. Publiczność przyjmowała nietuzinkowe pomysły dadaistów na różnoraki sposób, zarówno z odrazą jak i ze zrozumieniem, nigdy jednak neutralnie. Dadaizm w malarstwie czerpał wiele cech z futuryzmu i kubizmu i spajał je w jedną, nietypową całość.
Dadaizm – najpopularniejsi przedstawiciele tego kierunku
Wśród artystów dadaizmu można wymienić wiele nazwisk, które nadały temu nurtowi znany nam dotychczas bieg. Wszystkich łączyła chęć toczenia aktywnej walki z ówczesną sytuacją na świecie, obracającą się wokół tematów zniszczenia, agresji i śmierci. W związku z tym każdy z twórców był w pewnym stopniu zaangażowany w sytuację geopolityczną. Artyści w dadaizmie nie bali się reakcji publiczności, chcieli wywoływać chęć interakcji krytyków z dziełem.
- Max Ernst (1891-1976) – niemiecki przedstawiciel dadaizmu i malarz, będący także rzeźbiarzem, grafikiem i rysownikiem. W Kolonii zaangażował się w ruch dadaistyczny. Był bywalcem Clubu Voltaire w Szwajcarii. Artysta swoje dzieła przedstawiał między innymi na Międzynarodowych Targach Dada w 1920 roku, zorganizował także, bez swojej obecności spowodowanej brakiem wizy, dość szokującą wystawę w Paryżu. Artysta odbył służbę wojskową w artylerii, został wówczas ranny i powrócił do domu, aby w 1918 roku ożenić się z Lou Strauss. Małżeństwo przetrwało do 1922 roku, a Lou Strauss była jedną z wielu kobiet, będących w jego życiu muzą i inspiracją. Co ciekawe, Ernst wielokrotnie uczestniczył w seansach spirytystycznych.
- Marcel Duchamp (1887-1968) – francuski malarz i rzeźbiarz, związany bezpośrednio z trendem dadaizmu od początku jego powstania. Jego twórczość i dzieła, mimo skrajnych emocji, szoku i niedowierzania, wywołały ogromny wpływ na ówczesną sztukę, dlatego nie bez powodu Duchamp jest oceniany przez znawców jako jedna z najważniejszych postaci tego nurtu. Artysta był także współzałożycielem magazynu “291”.Jego dzieła nawiązywały do symbolizmu oraz kubizmu, a najważniejszym z nich wszystkich jest L.H.O.O.Q.
- Otto Dix (1891-1969) – niemiecki malarz, grafik i zarazem także jedna z ważniejszych postaci w kontekście niemieckiego dadaizmu. Walczył na froncie wojennym jako ochotnik aż do 1918 roku, a wyrazem jego oddanej służby było nadanie mu Krzyża Żelaznego II klasy. Otto Dix malował szokująco. Obrazy “Dziewczyna przed Lustrem” z 1921 roku oraz “Okop” z 1923 roku spowodowały postawienie go przed sądem z uwagi na podejrzenie demoralizacji. Zarzuty jednak odrzucono. Twórcz Dixa nie pozostała niezauważona także przez nazistów, a w szczególnie złym tonie wypowiadał się na jej temat sam Adolf Hitler, który był przeciwnikiem sztuki awangardowej.
- George Grosz (1983-1959) – malarz pochodzenia niemiecko-amerykańskiego, który w bezpośredni sposób angażował się w ówczesną sytuację polityczną, a jego prace dotyczyły między innymi Republiki Weimarskiej. Artysta nie obawiał się tematu gospodarki oraz militariów. Grosz aktywnie zaangażował się w nurt dadaizmu, w którym działał pod pseudonimem Propagandada. Malował równie szokująco, co widać między innymi po obrazie “Suicide” z 1916 roku lub “John The Sex Murderer” z 1918 roku.
- Francis Picabia (1879-1953) – francuski malarz oraz rysownik, będący zarazem jedną z najważniejszych postaci dadaizmu. Francis wraz z Duchampem założyli nowojorskie dadaistyczne czasopismo “291”, które było bezpośrednim początkiem amerykańskiej odnogi tego nurtu. W hiszpańskiej Barcelonie samodzielnie założył jednak kolejne pismo “391”, które wydawał w nieregularnych odstępach czasu. Oddalił się od nurtu w 1921 roku i skierował się w stronę surrealizmu.
Dadaizm – dzieła, które warto znać
Wśród najpopularniejszych dzieł typowych dla dadaizmu można wymienić:
- Marcel Duchamp “L.H.O.O.Q.” (1919) – dzieło, obok którego żaden krytyk sztuki nie mógł przejść obojętnie. Obraz parodiuje legendarne dzieło Leonarda da Vinci “Mona Lisa”, znajdujące się na pocztówce, na której Marcel Duchamp domalował wąsy oraz kozią bródkę. Obraz w bezpośredni sposób ukazuje satyrę oraz stanowi zupełne odejście od ówczesnej sztuki na rzecz nietypowych dzieł. Co ciekawe, Duchamp w obrazie zamknął także nutkę seksualności, gdyż egzotycznie brzmiącą nazwę w postaci pojedynczych liter można przeczytać po francusku jako “Elle a chaud au cul”, czyli w wolnym tłumaczeniu "Ona ma gorącą dupę".
- Francis Picabia “Optophone I” (1922) – obraz przedstawia spojrzenie artysty na sprzęt przemysłowy z początku XX wieku, a mianowicie optofon, będący urządzeniem przetwarzającym w trybie rzeczywistym litery w dźwięki, które stanowiło pierwszą maszynę z dziedziny sonifikacji. W centrum obrazu znajduje się naga kobieta, a wokół niej wiele pojedynczych linii nawiązujących do optofonu.
- Max Ernst “Imperator Ubu” (1923) – artysta w obrazie “Imperator Ubu” przedstawia postać Ubu, która stanowi w wielu kulturach symbol chciwości, żądzy władzy i pieniędzy. Postać jest wirująca i ma cechy antropomorficzne, jest także abstrakcyjna i na pewien sposób przedstawia ówczesny świat. Wokół głównej postaci znajduje się rozległy teren pustynny oraz lekko zachmurzone niebo.
- Hannah Hoch “Cut with the Kitchen Knife Dada Through the Last Weimar Beer Belly Cultural Epoch of Germany” (1919) – obraz dadaistyczny, a właściwie duży na 114 x 90 cm fotomontaż, przedstawiający z pozoru kakofonię przypadkowych i zupełnie niepowiązanych ze sobą obrazów. Obrazy te tak naprawdę przedstawiają przekrój weimarskich Niemiec. Niezauważalna linia wytyczona samymi obrazami oddziela elementy dadaistyczne od antydadaistycznych.
- Francis Picabia “Tableau Rastadada” (1920) – artysta przedstawił w tym autoironicznym dadaistycznym obrazie swój własny uśmiechnięty wizerunek playboya z fajką, źle traktowanego przez ówczesne kobiety, życiowego nieudacznika i nuworysza.
Dadaizm na aukcjach OneBid
Na naszym portalu aukcyjnym znajduje się szeroki wybór dzieł z różnych okresów, w tym także obrazy w nurcie dadaizmu. Dzieła te są przeznaczone zarówno dla pasjonatów sztuki i malarstwa, jak i dla klientów instytucjonalnych, którzy doceniają kunszt ich opracowania przez najbardziej znane osobistości ze świata. Obrazy dadaistyczne można zakupić bez wychodzenia z domu poprzez wzięcie udziału w licytacji on-line. Przykładamy dużą wagę do zachowania bezpieczeństwa, dlatego wzięcie udziału w naszych aukcjach nie powinno wywoływać żadnych obaw. Przejrzyj zatem wszystkie dzieła sztuki w dadaizmie i złóż swoją ofertę w interesującym obrazie, a przy tym także koniecznie zapoznaj się z całą ofertą OneBid.
