Co to jest nowa figuracja?

Nowa figuracja to trend w sztuce istniejący od 1965 roku i zarazem zupełne odejście od abstrakcjonizmu na rzecz przedstawienia w obrazach ludzi jako obiektów mających swoje uczucia, głębszy sens istnienia i przeżywających rozterki, dramaty czy radości. Początek istnienia nowej figuracji datuje się na 1959 rok, kiedy to odbyła się wystawa “New Images of a Man” w nowojorskim Museum of Modern Art, termin z kolei został użyty po raz pierwszy już dwa lata później. W 1959 roku niemiecki krytyk sztuki użył tego sformułowania w 1959 roku w swojej autorskiej książce opisującej dokładnie ten trend “Neue Figurationen. Aus der Werkstatt der heutigen Malerei”. Dwa lata później, bo w 1961 roku, również francuski krytyk sztuki Michel Ragon nazwał w ten sposób mariaż pomiędzy abstrakcją a nowym realizmem zapoczątkowanym i rozpropagowanym przez Pierre’a Restany’ego. W czasach zdominowanych przez abstrakcję trend ten miał bardzo dużą siłę przebicia – jego powstanie było sposobem odrodzenia sztuki figuratywnej w Ameryce i Europie. W nowej figuracji znalazło się wiele znakomitych nazwisk ze świata sztuki. Artyści tacy jak Francis Bacon, Jean Dubuffet, Alberto Giacometti czy Willem de Kooning to tylko kilka z wielu nazwisk, które na dobre zapisały się w kartach historii jako osoby, bez których rozwój sztuki i zarazem także trendu nowej figuracji byłby zupełnie niemożliwy. Do największego rozwoju tego stylu w pierwszych chwilach jego trwania przyczyniła się wystawa “Mythologies quotidiennes”, którą zorganizowano we Francji, w Paryskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej.

Nowa figuracja w sztuce – charakterystyczne cechy

Cechy nowej figuracji dotyczą głównie ludzi znajdujących się na wszystkich obrazach lub rzeźbach w tym nurcie. Artyści tworzący swoje dzieła w tym stylu chcieli pokazać realny obraz człowieka i człowieczeństwa, nakreślić dokładnie wszelkie jego emocje, w tym rozterki, smutki czy radości, a nawet ukazać w dość dobitny sposób jego dramat istnienia. Twórcy traktowali ludzi jako podstawowy obiekt ich dzieł, nie jako ich uzupełnienie bądź dodatek pełniący wyłącznie rolę stylistyczną. Wśród charakterystycznych cech nowej figuracji warto wymienić symboliczność ludzkiego ciała oraz ekspresyjność w wyrażaniu jego uczuć i przeżyć. Artyści dokonywali subiektywnych ocen, często wykorzystywali aluzje do otaczającego świata, a także nie obawiali się deformacji ludzkich ciał i twarzy, wzmacniając w ten sposób przekaz zawarty w konkretnym dziele, w tym lęk, obawę, niepokój. Do drugiej Wojny Światowej abstrakcja dominowała sztukę, nowa figuracja całkowicie odwróciła jej losy, która zaczęła na nowo definiować ludzki czynnik i jego istotę w przypadku twórczości artystycznej. Obrazy nowej figuracji były zaangażowane politycznie i społecznie.

Nowa figuracja – najpopularniejsi przedstawiciele tego kierunku

W nurcie nowej figuracji swoje dzieła tworzyło wielu uznanych artystów, którzy potraktowali ten trend jako powrót do korzeni. Część z nich mocno się zaangażowała w jego promowanie. Wszystkich łączyła jednak chęć ukazania ludzkiego oblicza społeczeństwa i jego obaw czy niepokoju w miejsce standardowej sztuki abstrakcyjnej.

• Francis Bacon (1909-1992) – brytyjski malarz, zagorzały przeciwnik abstrakcjonizmu, który traktował ten trend jako nieprzystający sztuce. Bacon początkowo tworzył swoje dzieła w stylu surrealistycznym oraz kubistycznym, w 1950 roku porzucił jednak wypracowany przez siebie styl na rzecz przedstawienia ludzkich sylwetek, odczuć i problemów. Zwolennik nowej figuracji w swoich obrazach używał wielu różnych technik wzmacniających i tak silny przekaz jego dzieł, nie obawiał się zastosowania nierealnych perspektyw czy wyolbrzymionego dramatyzmu lub ponadnormatywnej ekspresji poprzez deformowanie twarzy czy całych ludzkich sylwetek. Podczas swojej wieloletniej twórczości wielokrotnie odnosił się w swoich pracach do Rembrandta lub Velasqueza.
• Jean Dubuffet (1901-1985) – francuski malarz, który tworząc swoje dzieła, w tym także niezwykłe rzeźby, nie angażował się w tylko jeden styl. Jeden z niewielu przedstawicieli nowej figuracji, który świadomie odrzucił wszelkie tradycyjne konwencje twórcze, nie obawiał się eksperymentów i nie uznawał sztuki nieprofesjonalnej (art-brut – sztukę marginesu) za gorszą od profesjonalnej. Stworzył wiele dzieł w trendzie nowej figuracji.
• Rufino Tamayo (1899-1991) – meksykański malarz urodzony w Oaxaca i zarazem kolejny przedstawiciel stylu nowej figuracji. Początkowo jego prace skupiały się głównie wokół surrealizmu i ekspresjonizmu, aby później skupić się głównie na figuracji. Malarz w swoich dziełach szeroko wykorzystywał grę świateł, zwierzęta i mitologię.
• Willem de Kooning (1904-1997) – amerykański malarz, artysta aktywnie działający między innymi w stylu abstrakcyjnego ekspresjonizmu, ma jednak na swoim koncie wiele dzieł w stylu nowej figuracji. Od 1963 roku malował obrazy wyłącznie zawierające kobiety, szczególnie w wyzywających, dość krzykliwych i lubieżnych pozycjach, które przez wielu krytyków były uznawane za jasny atak w stronę kobiecego ciała.

Nowa figuracja – dzieła, które warto znać

W przypadku nowej figuracji można wymienić kilka wybitnych dzieł, które są doskonale rozpoznawalne na całym świecie, szczególnie wśród miłośników sztuki. Należą do nich:

• Francis Bacon “Trzy studia do portretu Luciana Freuda” (1969) – najważniejsze dzieło w portfolio Bacona, które do tej pory wyzwala ogromne emocje wśród kolekcjonerów i pasjonatów sztuki. Obraz w formie tryptyku przedstawia zdeformowaną sylwetkę Luciana Freuda siedzącego na drewnianym krześle. Jednolite pomarańczowe tło stanowi stosunkowo duży kontrast do brązowej cętkowanej powierzchni, a za sylwetkami znajduje się wezgłowie łóżka. Każde płótno w tryptyku ma identyczną wielkość i każde z nich znajduje się w osobnej oprawie. Obraz jest przez krytyków oceniany jako jedno z najważniejszych dzieł nie tylko w nowej figuracji, lecz także w całej sztuce XX wieku.
• Francis Bacon “Trzy etiudy do portretu Henrietty Moraes” (1963) – tryptyk olejny na płótnie, przedstawiający zdeformowaną twarz Henrietty Moraes, przyjaciółki Bacona od wczesnych lat 60. XX wieku. Obraz, podobnie jak inne z Henriettą w roli głównej, powstały na bazie zdjęć wywołanych u Johna Deakina. Tryptyk składa się z trzech równiej wielkości płócien, każde z nich przedstawia twarz Moraes zdeformowaną w różny sposób. Obraz jest, podobnie jak wiele innych dzieł tego artysty, utrzymany w ciemnej tonacji.
• David Hockney “Man in Shower in Beverly Hills” (1964) – obraz przedstawia ulubione tematy artysty, w tym wodę, dom oraz sceny erotyczne i powstał na podstawie fotografii wykonanej przez agencję Athletic Model Guild, specjalizującej się między innymi w męskich aktach. Na pierwszym planie znajdziemy sylwetkę nagiego mężczyzny biorącego prysznic ze stopami przykrytymi czarnymi liśćmi, które zostały namalowane przez artystę nieprzypadkowo. Powstały z uwagi na duże trudności w prawidłowym wyeksponowaniu stóp, które do końca nie spełniły oczekiwania artysty.

Nowa figuracja w Polsce

W Polsce było wielu przedstawicieli nowej figuracji, którzy zasłynęli ze swojej twórczości nie tylko w rodzimym kraju, lecz także za granicą. Wśród krajowych artystów tworzących swoje dzieła w nurcie sztuki nowej figuracji warto wymienić między innymi Jana Lebensteina Andrzeja Wróblewskiego oraz Bronisława Wojciecha Linkego, uchodzących za prekursorów tego nurtu w Polsce, jak i postać Leszka Sobockiego, Zygmunta Czyża, Janusza Przybylskiego, Marka Sapetto oraz Teresy Pągowskiej. Nie można również zapomnieć o Zbylucie Grzywaczu czy Wiesławie Szamborskim. Część artystów stworzyła grupę artystyczną “Wprost”, której główną charakterystyką był antyestetyzm, szczególnie widoczny w pracach Grzywacza. Zdemorfowane postacie stanowią definicję nurtu nowej figuracji, podobnie jak prace Janusza Przybylskiego, który do tej pory miał 60 indywidualnych wystaw swoich prac zarówno w kraju, jak i za granicą.

Nowa figuracja na aukcjach OneBid

Na portalu aukcyjnym OneBid znajdziesz szereg różnych obrazów wielu artystów nowej figuracji, które możesz zakupić samodzielnie, bez wychodzenia z własnego domu na podstawie uczestnictwa w ogólnodostępnej aukcji. Wystarczy założyć konto na naszym portalu i przystąpić do składania ofert na interesujące dzieła. Portal jest bezpieczny i skupia w jednym miejscu dzieła nowej figuracji zarówno polskich, jak i zagranicznych artystów, wszystkie łączy ich oryginalność oraz pewne i sprawdzone pochodzenie, a każdy sprzedający jest wyselekcjonowany i stanowi gwarancję rzetelnie przeprowadzonej transakcji. Zachęcamy do wzięcia udziału w licytacji na portalu OneBid!