Co to jest street art?

W celu znalezienia odpowiedzi na pytanie, co to jest street art warto w pierwszej kolejności poznać definicję tego pojęcia. Jest to jedna z współczesnych dziedzin sztuki, która obejmuje dzieła powstające w przestrzeni publicznej, często w postaci bezprawnej ingerencji w obiekty budowlane. Najpopularniejszymi jej przedstawicielami są niezależni młodzi artyści, kwestionujący dominujące zjawiska zachodzące w kulturze. Najczęściej ich sprzeciw dotyczy łamania praw człowieka, konsumpcjonizmu, dyskryminacji rasowej, propagandy czy konfliktów zbrojnych. Street art jest znany również jako sztuka ulicy, która wyróżnia się kilkoma najpopularniejszymi formami. Wśród nich można wymienić między innymi graffiti, w tym rysunki, obrazy czy slogany malowane na murach w przestrzeni miejskiej za pomocą farb w aerozolach. Jednym z najważniejszych prekursorów street artu w USA był Jean Michel Basquiat, ozdabiający w latach 70. mury Nowego Jorku w dość kontrowersyjny sposób, stosując prowokacyjne napisy, które zawsze miały ten sam podpis “SAMO”. Najprawdopodobniej określenia street art po raz pierwszy użył Allan Schwartzman w 1985 roku. Natomiast do najsłynniejszych twórców street artu należy artysta brytyjskiego pochodzenia o pseudonimie Banksy, który nie ujawnił swojej tożsamości, a jego rysunki są tworzone z użyciem wcześniej wykonanych szablonów i można je spotkać w wielu miejscach na całym świecie.

Street art w sztuce – charakterystyczne cechy

Sztuka miejska street art, jak każdy kierunek, ma swoje charakterystyczne cechy. Wedle ogólnie przyjętych zasad nie ma ściśle określonych reguł działania, gdyż każdy artysta tworzy, wykorzystując własną inwencję twórczą i indywidualny pomysł. Jednak niekiedy w opinii odbiorców nie zawsze street art jest uznawany za działalność artystyczną, a jego przeciwnicy często nazywają ten rodzaj sztuki wandalizmem. Pierwsze prace pojawiające się na murach miały dość prostą konstrukcję, najczęściej w formie tagów, czyli podpisów autorów. Następnie podpisy przekształciły się w hasła, niekiedy uzupełnione obrazkami. Litery bardzo często były na pierwszy rzut oka dość skomplikowane, co miało na celu utrudnienie odczytania napisu. Pierwsze graffiti, z których zasłynął street art, były wykonywane w pośpiechu, przez co nie do końca dbano o detale. Wraz z upływem czasu prace przybierały nowe formy, w których napisy zaczęły zastępować obrazy, które były coraz bardziej dopracowane i staranne, przez co przestały wpisywać się w znaną definicję graffiti. Na murach można było zauważyć realistyczne portrety, bajkowe ilustracje czy kolorowe kolaże, które zyskały nowe określenie w postaci street art w latach 80. XX wieku. Jedną z cech tego kierunku jest tymczasowość, gdyż przeważnie murale nie są odporne na negatywne działanie czynników atmosferycznych, a także niekiedy są szybko usuwane przez właścicieli budynków. Głównym założeniem powstania nowego terminu street art miało być odróżnienie tworzonych dzieł od typowych aktów wandalizmu. Do wielkoformatowych obrazów typowych dla street art zalicza się murale, które są malowane w celach dekoracyjnych.

Najpopularniejsze formy street art

Street art może występować w różnych formach, a do najpopularniejszych z nich należy:

• graffiti – twórczość artystyczna określająca zbiór obrazów, napisów, podpisów i rysunków tworzonych w przestrzeni publicznej lub prywatnej za pomocą pędzli i aerozoli. Przez miłośników nazywane dziełem sztuki, a przeciwników wandalizmem,
• happening – zorganizowany spektakl plenerowy o luźnym i swobodnym scenariuszu,
• performance – to rodzaj tymczasowych działań wykonywanych przez artystę w obecności widzów bądź przed kamerą. Podczas wystąpienia performer jest zarazem twórcą, narzędziem jak i materią sztuki. Ciało artysty jest zarówno podmiotem, jak i przedmiotem. Działanie to odbywa się w ściśle określonym czasie i przestrzeni, realizowane według wcześniej przygotowanego scenariusza
• plakat uliczny – sposób reklamowania produktów, usług lub wydarzeń, które mogą mieć podłoże artystyczne i mieć związek ze sztuką,
• vlepka – rodzaj naklejki umieszczonej na murach w przestrzeni publicznej, w komunikacji miejskiej, na słupach ogłoszeniowych czy rynnach, które często poza rolę dekoracyjną mają charakter prowokacyjny i są związane z indywidualnymi przemyśleniami dotyczącymi religii, polityki czy problemów dotykających społeczeństwo,
• szablon – technika malarska typowa dla street art polegająca na odpryskiwaniu sprayem na murze wyciętego wcześniej szablonu, co pozwala powielać wielokrotnie jeden symbol.

Street art – najpopularniejsi przedstawiciele tego kierunku

Wśród najpopularniejszych przedstawicieli street artu można wymienić:

• Banksy (Robert Banks/Robert Gunningham/Robin Banksy) ur.1974 – najpopularniejszy brytyjski artysta street art, którego prace można spotkać w różnych miejscach zlokalizowanych na całym świecie. Artysta aktualnie używa różnych technik w swojej twórczości, która wyróżnia się dużą oryginalnością. Umiejscowienie jego prac często jest bardzo ryzykowne, przez co zyskał duże uznanie wśród artystów oraz został zauważony przez media. Jego dzieła znakomicie łączą graffiti z techniką szablonową, a motywy najczęściej są humorystyczne bądź nawiązują do kwestii społecznych i politycznych. W dalszym ciągu nie poznano jego prawdziwej tożsamości.
• Jean Michel Basquiat (1960-1988) – amerykański przedstawiciel street art, który największą popularność zdobył w latach 70. XX wieku, kiedy zasłynął ze swoich graffiti namalowanych w centrum Manhattanu, dodając pod nimi podpis “SAMO” (Same Old Shit). W 1978 roku artysta zafascynował się malowaniem obrazów, a swoje prace zaczął regularnie prezentować w galeriach Nowego Jorku.
• Blu – mistrz włoskiego pochodzenia, którego dzieła zdobią mury wielu budowli zlokalizowanych na terenie Europy, również w Polsce. Artysta ma bardzo charakterystyczny styl, a jego główną inspiracją jest miasto i krajobraz.
• ROA – belgijski streetartowiec, w dziele którego można znaleźć głównie tematykę fauny i flory. Artysta wykorzystuje minimalistyczną gamę barw, w której dominuje biel, czerń, niekiedy z dodatkiem czerwieni, często wykorzystywanej do malowania krwi.
• Blek le Rat (Xavier Prou) – jeden z pierwszych artystów, który swoje dzieła przeniósł na ulicę. Wśród jego prac najczęściej znajdują się szablony, a główną inspiracją dla artysty był Banksy.
• Miss Van (Vanessa Alice Bensimon) – jedna z najpopularniejszych kobiet znanych w świecie sztuki street art, która rozpoczęła swoją karierę tuż po skończeniu 18 lat, a jej dzieła odniosły ogromny sukces i można je spotkać w światowych galeriach. Wśród najczęściej pojawiających się motywów na jej dziełach można wymienić postacie kobiet, które przedstawione są w bardzo oryginalny sposób.
• Vhils (Alexandre Farto) – artysta tworzący sztukę street art portugalskiego pochodzenia, który specjalizuje się w tworzeniu pięknych portretów malowanych w dużym formacie na zniszczonych elewacjach budynku. Dzieła te stanowią atrakcyjną dekorację miejskiego krajobrazu.
• Laguna – artysta podróżujący po całym świecie, wykonujący dzieła bazując głównie na niebieskim kolorze w połączeniu z pastelowymi odcieniami. Inspiracją dla niego jest tworzenie sztuki w niestandardowych miejscach.

Street art – dzieła, które warto znać

Do najbardziej znanych na całym świecie dzieł związanych ze sztuką street art należą:

• Jean Michel Basquiat “New York SAMO king” (ok. 1983) – praca łącząca kolor czerwony, niebieski, żółty i czarny przedstawiająca koronę, maskę oraz napisy.
• Banksy “We’re bored of fish” – napis składający się z dwumetrowych liter stworzony w londyńskim zoo przy klatce z pingwinami,
• Banksy „Well hung lover” (2006) – nagi mężczyzna zwisający z okiennego parapetu, ukrywający się przed mężem swojej kochanki zlokalizowany na skrzyżowaniu Park i Frogmore Street w Bristolu,
• Sainer “Primavera” – mural przedstawiający niepozorną dziewczynę w bluzce z kwiatowym wzorem. Dzieło ma wysokość około 20 m i szerokość 6 m.
• Banksy “Gentlemen Rat” – szablon przedstawiający szczura w garniturze z teczką i parasolką w czarnym kolorze.
• Banksy “Dziewczynka z balonikiem” (2002) – szablon w Londynie przedstawiający dziewczynkę spoglądającą za odlatującym balonikiem w kształcie serca. Na oryginalnej wersji można zauważyć dopisek “There is Always Hope”.
• Banksy “Flower Thrower” (2005) – praca prezentująca ulicznego bojówkarza, który zamiast narzędzia przeznaczonego do uszkodzenia mienia trzyma bukiet kwiatów.
• Banksy “Pulp Fiction” (2003) – dzieło przedstawiające dwie postacie z kultowego filmu, Vincenta Vegę oraz Julesa Winnfielda. Postacie zamiast pistoletów trzymają w ręce żółte banany.
• Banksy “Pokojówka” – dzieło typowe dla street art, które ukazuje, jak dużą wyobraźnię miał jego autor. Przedstawia błyskotliwy sposób skorzystania z otaczającego świata, gdyż stary mur dla graficiarza okazał się idealną inspiracją. Dzieło przedstawia zamiatającą pokojówkę wrzucającą ukradkiem nieczystości pod obrus, który imituje mur.
• Eduardo Kobra “Kiss in Times Square” (1945) – mural znajdujący się na Manhattanie, który przedstawia pocałunek zakochanej pary. Dzieło utrzymane jest w intensywnej, wręcz tęczowej kolorystyce, a jego inspiracją było prawdziwe zdjęcie.
• Blu “Różowy Mężczyzna” – mural zlokalizowany przy Moście Oberbaum, który jest krytyką systemu faszystowskiego. Postać potwora została stworzona z małych ludzi, a olbrzym zjada wyróżniającą się jednostkę przedstawioną w białym kolorze, który wyróżnia się z pozostałych.

Street art w Polsce

Pomimo, że street art nie narodził się w Polsce, to w naszym kraju również można znaleźć artystów, którzy byli jego przedstawicielami. Warto w tym miejscu wspomnieć o Rafale Roskowińskim, który w 1991 roku stworzył legalne murale o dużej powierzchni, a do najpopularniejszych z nich należy dzieło “Jan Paweł II i Lech Wałęsa”. Kolejnym, równie znanym polskim artystą związanym ze street art jest Piotr Jaworski (Tuse), który w 1995 roku zasłynął z realistycznych portretów widocznych w przestrzeni miejskiej. Do najbardziej znanych należą portrety upamiętniające znane osoby takie jak Krzysztof Krawczyk, Zbigniew Wodecki, Sebastian Münch czy Brunon Zwarra. Warto również wspomnieć o Marku Rubowskim (Looney), który do swoich dzieł używa pędzle, szablony i aerozole tworząc je zarówno na płótnach, jak i na ścianach oraz o Piotrze Szwabe (Pisz), artyście znanym ze swoich murali zlokalizowanych na terenie Trójmiasta.

Street art na aukcjach OneBid

Na portalu aukcyjnym OneBid można znaleźć wiele dzieł, obrazów i plakatów typowych dla sztuki street art, które przedstawione są przez twórców na płótnie. Wystarczy, że założysz konto na platformie aby wziąć udział w ich licytacji. Każda aukcja przebiega zgodnie z zasadami, które są proste i zrozumiałe również dla niedoświadczonych osób. Wszystkie transakcje są w pełni bezpieczne i dają mnóstwo satysfakcji. Dzięki nim możesz stać się właścicielem wybitnych dzieł z różnych okresów, które mogą pięknie zdobić domowe wnętrza lub stać się doskonałą inwestycją.