Pierwsze wzmianki dotyczące neoplastycyzmu pojawiły się w holenderskim piśmie traktującym o sztuce ugrupowania “De Stijl”, założonego przez Theo van Doesburga i malarza Pieta Mondriana. Ugrupowanie artystyczne powstało w 1917 roku i działało aktywnie, szerząc główne myśli przewodnie neoplastycyzmu aż do 1931 roku, do chwili śmierci Theo van Doesburga. Mondrian opublikował na łamach pisma serię artykułów, będących swoistą definicją sztuki neoplastycyzmu, a w 1920 roku przypieczętował zapoczątkowany przez siebie nurt, publikując broszurę “Le Neo-plasticisme”. Oboje artystów chciało oczyścić ówczesną sztukę z naturalnych form na rzecz abstrakcji geometrycznej, określając jednocześnie podstawowe zasady kierowania się tworzeniem nowych dzieł. Piet Mondrian, jako ojciec neoplastycyzmu, mógł w sposób bezpośredni określić główne myśli przewodnie i założenia tego nurtu, a jego prace na dobre zapisały się na kartach historii.
Neoplastycyzm w sztuce – charakterystyczne cechy
Neoplastycyzm w sztuce rozwijał się stosunkowo szybko, a Piet Mondrian wraz z każdą publikacją zdawał się upraszczać jego założenia. Na samym początku dzieła typowe dla neoplastycyzmu składały się z wielu pojedynczych kwadratów oraz prostokątów wypełnionych kolorami, przedstawionymi na białym, neutralnym tle. Charakterystyczną cechą był brak jakichkolwiek linii i zarysów figur geometrycznych. Rok później, bo w 1918 roku, Mondrian zdecydował się na ich wprowadzenie do swoich dzieł, skutkiem czego były obrazy w stylu neoplastycystycznym z wieloma pojedynczymi liniami łączącymi kolorowe obiekty z białym tłem. Wraz z upływem czasu Mondrian zdecydował się na zmianę kształtu prostokątów i kwadratów na obiekty romboidalne. Kolejne lata przyniosły ewolucję neoplastycyzmu w kierunku abstrakcji. Obraz charakterystyczny dla neoplastycyzmu w założeniu Mondriana miał ukazywać silne przeciwieństwa, dlatego znajdziemy w nich wyłącznie pionowe i poziomie linie, będące swoim absolutnym przeciwieństwem. Podobnie jest w kwestii użytych barw. Piet Mondrian zdecydował się na wykorzystywanie jedynie kolorów żółtego, niebieskiego oraz czerwonego, które określił w swojej broszurze jako zasadnicze i bazowe oraz trzech "niekolorów" - czarnego, białego i szarego. Co ciekawe, w obrazach Mondriana można zauważyć pewną zależność i mimo abstrakcyjnej stylistyki, stanowią przemyślaną kompozycję. Kolor niebieski symbolizuje poziom, żółty pion, a czerwony spaja je w całość. Dzieła neoplastycystyczne zachowują pewien minimalizm, brak w nich dekoracji oraz zdobień i jakichkolwiek innych barw poza czystymi.
Neoplastycyzm – najpopularniejsi przedstawiciele tego kierunku
Kierunki w sztuce mają swoich przedstawicieli, którzy są doskonale kojarzeni przez miłośników sztuki. Do najważniejszych postaci związanych z neoplastycyzmem należą:
- Piet Mondrian (1872-1944) – holenderski malarz, pomysłodawca neoplastycyzmu i zarazem jeden z najważniejszych artystów ubiegłego wieku, współzałożyciel grupy artystów i czasopisma “De Stijl”, na którego łamach opublikował główne założenia i szczegóły dotyczące tego nurtu w sztuce. Nie bał się wyrażać swoich poglądów, a seria artykułów jego autorstwa na dobre zapisała się w kartach historii. Grupę opuścił w 1924 roku, zrywając jakiekolwiek konotacje z przyjacielem i zarazem także drugim najważniejszym współzałożycielem ugrupowania, Theo van Doesburgiem. Stało się to na skutek odrzucenia przez niego najważniejszych myśli neoplastycyzmu na rzecz wprowadzenia linii ukośnych i bez zachowania kąta prostego.
- Theo van Doesburg (1883-1931) – holenderski artysta, malarz i poeta, który wraz z Pietem Mondrianem i innymi artystami założył ugrupowanie szerzące myśl neoplastycyzmu w serii artykułów wydanych w czasopiśmie “De Stijl”. Rozbieżne wyobrażenia na temat tego nurtu spowodowały zerwanie przyjaźni z Mondrianem, pogodzili się jednak w 1929 roku, a ich przyjaźń trwała do 1931 roku, do chwili śmierci van Doesburga.
- Georges Vantongerloo (1886-1965) – holenderski malarz i rzeźbiarz, współzałożyciel grupy De Stijl i zarazem autor wielu obrazów w stylu neoplastycyzmu. Mężczyzna studiował sztuki piękne i służył na froncie I wojny światowej.
- Vilmos Huszár (1884-1960) – węgierski malarz zamieszkały w Holandii, jeden ze współzałożycieli ruchu artystycznego De Stijl. Jego obrazy przed poznaniem dzieł Mondriana pozostawały pod wpływem kubizmu i futuryzmu, jednak po 1917 roku spełniały wszelkie założenia neoplastycyzmu. Samodzielnie zaprojektował pierwszą okładkę magazynu i stworzył wiele obrazów, będących jego osobistą interpretacją tego nurtu.
Neoplastycyzm – dzieła, które warto znać
Na kartach historii zapisało się wiele dzieł z okresu neoplastycyzmu, wśród których warto wymienić między innymi dzieła takie jak:
- Piet Mondrian “Composition with Large Red Plane, Yellow, Black, Gray and Blue” (1921) – wcześnie neoplastyczna kompozycja przedstawia jeden, duży i dominujący kwadrat wypełniony czerwoną barwą, zrównoważoną za pomocą kilku mniejszych sąsiadujących bloków w kolorze szarości, żółci, niebieskiego i białego. Dzieło stanowiło najważniejszy punkt w karierze Pieta Mondriana i zarazem wyraz jego dążenia do ideału.
- Piet Mondrian “Composition II in Red, Blue, and Yellow” (1930) – dzieło w stylu neoplastycyzmu. Obraz przedstawia duży kwadratowy blok wypełniony czerwonym kolorem, kilka białych bloków oraz część bloku w barwie niebieskiej i żółtej. Charakterystyczną tego dzieła jest fakt, iż linie o różnego grubości zdają się wychodzić poza obrys obrazu, generując w ten sposób odczucie dynamizmu i nieskrępowanej ekspansji.
- Piet Mondrian “Composition with Red, Yellow and Blue” (1942) – obraz stanowiący szczyt myślenia abstrakcyjnego artysty, który przyciąga wzrok swoją hipnotyczną aranżacją. Na dzieło składa się wiele linii nachodzących na siebie w połączeniu z dwoma kwadratami w kolorze żółtym oraz czerwonymi oraz dwiema wstęgami. Błękitna jest widoczna w lewym dolnym rogu, a część czerwonej można zauważyć z prawej strony.
- Theo van Doesburg “Counter-Composition XIII” (1925) – obraz współzałożyciela De Stijl stanowi wyraz buntu przeciwko ograniczeniu kierunku linii przez Pieta Mondriana wyłącznie do orientacji horyzontalnej i wertykalnej. Kierunek linii obrazu van Doesburga stanowi formę neutralizacji kierunków dodatnich i ujemnych. Obraz kieruje wzrok widza na lewą stronę obrazu w poszukiwaniu kolejnego elementu odciętego trójkąta przez jego krawędź.
- Vilmos Huszar “Mechano-Dancer (1922) – dzieło zawierające szereg figur geometrycznych łączących linie pionowe, poziome i ukośne, stanowi nieco odmienne podejście do stylu neoplastycyzmu niż to określone przez Pieta Mondriana. Elementy zdają się układać w kształt postaci będącej połączeniem człowieka z maszyną, co również implikuje sam tytuł arcydzieła. Figury są dynamiczne i wyglądają, jakby znajdowały się w ciągłym ruchu, co w pewnym sensie również nawiązuje do samego tytułu.
Neoplastycyzm na aukcjach OneBid
Na portalu aukcyjnym OneBid oferujemy wyselekcjonowane obrazy typowe dla neoplastycyzmu oraz we wszystkich innych stylach, które warto nabyć w celu uzupełnienia własnej kolekcji. Dzieła dedykowane dla prawdziwych pasjonatów sztuki i malarstwa zostały podzielone na kategorie, dlatego odszukanie interesującego obrazu jest łatwe i szybkie. W celu złożenia oferty wystarczy założyć własne konto klienta i zgłosić chęć udziału w jednej z wielu trwających licytacji. Najpiękniejsze i najbardziej intrygujące obrazy możesz zakupić bez wychodzenia z domu, co stanowi komfortowe i wygodne rozwiązanie dla współczesnych klientów.
