Jak inwestować w stare obrazy?

Dość często inwestowanie w obrazy porównywane jest do inwestycji w złoto. Nie do końca jest to trafne – złoto jest kruszcem uniwersalnym o dużej wartości, świat sztuki wymaga już nie tyle zawodowego znawstwa, które jednak jest zawsze mile widziane, ile samego obeznania z tematem. Inwestycji w obrazy nie można robić „na ślepo”, ponieważ to najszybsza droga do sporych strat.

Sztuka jest bardzo kapryśna, podlega panowaniu mód i trendów. Mimo silnego akcentowania przez środowiska twórcze malarstwa współczesnego to malarstwo dawne cieszy się nieodmiennie największą popularnością. W takim razie jak dobrze wykorzystać tę informację i jak przekuć ją w zysk dla siebie?

Malarstwo dawne na pierwszym miejscu

Według statystyk inwestycje w obrazy wciąż wyprzedzają inne kategorie sztuki, w tym rzeźbiarstwo czy grafikę i rysunek. Zainteresowanie malarstwem w tym kontekście deklaruje aż 80,1% klientów domów aukcyjnych. To najlepiej pokazuje skalę oraz możliwości, jakie rodzi inwestowanie w obrazy. Z drugiej strony trzeba mieć na uwadze, że na sztukę jest mniejszy popyt niż na cenne surowce. Trudno z góry oszacować zarówno czas, w jakim obraz przyniesie inwestorowi zysk, ani jego finalnej skali.

Nadal malarstwo dawne skupują prywatne osoby do swoich kolekcji, ale również instytucje kulturalne, w tym muzea i banki. Coraz częściej stronami zainteresowanymi kupnem dzieł sztuki są korporacje, chcące w ten sposób podnieść prestiż swojej marki. W takich wypadkach silne nerwy i umiejętności prowadzenia twardych negocjacji są kluczowe, szczególnie jeśli zna się prawdziwą wartość licytowanego obrazu.

Jak wygląda inwestycja w obrazy?

Kolekcjonerzy muszą brać pod uwagę aktualne trendy inwestycyjne i kierować się również nimi. Na przestrzeni lat doskonale widać dynamiczne zmiany, jakie towarzyszyły kolejnym wielkim aukcjom. Jak podaje praca zbiorowa pod redakcją Weroniki Woty, w XXI wieku ceny dzieł takich wielkich malarzy, jak Jacek Malczewski czy Wojciech Kossak odnotowują spadek w stosunku nawet do ostatnich lat XX wieku¹. W ostatnim okresie sporym zainteresowaniem cieszy się sztuka nowoczesna lat 60. poprzedniego stulecia. Często też zagraniczne, chwilowe mody na konkretny gatunek malarstwa sprawiają, że w stosunku do całego dorobku malarskiego artystów ta jedna grupa zostaje zdecydowanie przewartościowana w stosunku do innych.

Najczęściej jako „bezpieczne” obrazy inwestycyjne wskazuje się malarstwo dawne. Nie chodzi tu jedynie o sentyment do konkretnych nazwisk czy powtarzanych jak mantra pochwał na temat warsztatu, czy talentu. Przebieg praktycznie wszystkich licytacji wskazuje jasno, że największym zainteresowaniem cieszą się obrazy nieżyjących artystów. Po pierwsze dlatego, że ich dorobek jest już skonkretyzowany, nic więcej się w nim nie pojawi i dzięki temu staje się cenny ze względu na jednostkowość i stanowienie zamkniętej kolekcji.

Aby osiągnąć zysk, trzeba wiedzieć, jak inwestować w sztukę. Rynek sztuki jest bardzo specyficzny – często znacznie bardziej ceni sobie popularne obrazy, pochodzące ze złotego okresu twórczości artysty X, niż jego pierwsze szkice, rysunki, studia, nietypowe ujęcia, słowem wszystko, co przez konesera danego gatunku uważane byłoby za „perełkę”. W świecie obrazów inwestycyjnych takie nietuzinkowe przedstawienia mają stosunkowo małą wartość.

Inwestowanie w obrazy, czyli jakie obrazy warto nabywać?

Przyglądając się ruchowi obrazów na aukcjach można zaobserwować kilka ważnych szczegółów. Malarstwo jest na tyle obszernym działem sztuki, że trudno jednoznacznie wskazać konkretny przykład dobrej inwestycji. Wśród wszystkich dostępnych propozycji można jednak wyodrębnić cechy najcenniejszych obrazów, jakie sprzedano w domach aukcyjnych.

Inwestycja w obrazy dawnego malarstwa zawsze będzie bezpieczniejsza i bardziej opłacalna, niż celowanie w dzieła sztuki współczesnej, szczególnie jeśli nie jest się historykiem sztuki czy profesjonalnym kolekcjonerem. Artyści na przestrzeni wieków swoją spuściznę pozostawiali na różnego rodzaju podłożach, głównie jednak przy kupnie wchodzi w grę płótno, tektura oraz papier. W sztuce widać wyraźną tendencję do wyższego wyceniania dzieł sztalugowych, wykonanych techniką olejną niż dzieł powstałych na przykład na papierze za pomocą akwareli². I tu jednak można trafić na wyjątki potwierdzające regułę jak akwarelowe pejzaże Jana Stanisławskiego, nieodmiennie osiągające ceny w granicach 40 000 zł³.

Pewną inwestycją będzie zakup obrazu namalowanego przez osobę o powszechnie znanym i cenionym na rynku sztuki nazwisku. Pochodzenie nie ma większego znaczenia, bardziej liczy się w pierwszej kolejności ogólne uznanie, w drugiej – słabiej udokumentowane nazwisko, nadrabiające dziełami wpasowującymi się w aktualne gusta nabywców, głównie prywatnych.

Znaczenie ma również samo płótno – temat przedstawienia, jego historia, okres powstania, sygnatura autora czy stan zachowania. Najczęściej czynione w Polsce inwestycje w obrazy dotyczą scen myśliwskich, przedstawień koni, militarnych, patriotycznych oraz nawiązujących do napoleonizmu. Każda narodowość będzie miała jednak swoje własne, popularne tematy obrazów. Wyższą cenę osiągną zawsze dzieła, które mają za sobą burzliwe losy, były wystawiane w galeriach czy stanowiły integralną część większych, znanych kolekcji. Na wagę złota jest również sygnatura autora. Inwestor przed zakupem obrazu inwestycyjnego powinien poznać jego obecną historię, stan zachowania oraz dokładną listę dokonanych prac konserwatorskich. Co ciekawe, niekoniecznie im większy obraz, tym łatwiejsze będzie jego sprzedanie po spełnieniu wszystkich powyższych warunków. Trzeba też pamiętać, że sztuka to emocje, a dzieła budzące najsilniejsze uczucia budzą jednocześnie największe zainteresowanie.

Jak sprawdzić, czy obraz jest wartościowy?

Zdarza się, że w spadku otrzymasz obraz, którego historii nie znasz, ale którego chcesz przeznaczyć na obraz inwestycyjny. Jak sprawdzić, czy obraz jest wartościowy? W określeniu wartości niezbędna jest szeroka, specjalistyczna wiedza, dlatego najlepiej zwrócić się bezpośrednio do domu aukcyjnego z prośbą o dokonanie wyceny. Sprawdź na naszej stronie internetowej ceny wywoławcze już wystawionych na aukcję dzieł sztuki i porównaj z obrazem, który posiadasz. To pierwszy krok w samodzielnej ocenie jego szacunkowej, wstępnej wartości.

1 Praca zbiorowa, Inwestycje alternatywne: jak zarobić na inwestowaniu w dzieła sztuki, znaczki, wino, whisky i inne przedmioty, Warszawa 2016, s. 7.

2 Tamże, s. 10.

3 Tamże, s. 11.