18 maja 2022 roku nakładem Wydawnictwa Znak ukazała się książka „Peggy Guggenheim. Życie uzależnione od sztuki” autorstwa Antona Gilla. Przygotowując książkę, autor wykonał ogrom pracy, rozmawiając z wieloma osobami, które znały bohaterkę, jak i zbierając obszerną bibliografię. Książka rzuca też światło na mniej znane fakty z życia mecenaski sztuki.
Marguerite „Peggy” Guggenheim była amerykańską kolekcjonerką sztuki. Urodziła się 26 sierpnia 1898 roku w zamożnej nowojorskiej rodzinie Guggenheimów, była córką Benjamina Guggenheima, który wyruszył w rejs słynnym Titanicem w 1912 roku, siostrzenicą Solomona R. Guggenheima, który założył Fundację Solomona R. Guggenheima. Guggenheim kolekcjonowała sztukę w Europie i Ameryce głównie w latach 1938-1946. Chętnie wystawiała kolekcję, gdy ją budowała. W 1949 roku osiadła w Wenecji, gdzie mieszkała i wystawiała swoją kolekcję do końca życia. Kolekcja Peggy Guggenheim w 1951 roku przekształciła się w muzeum sztuki nowoczesnej na Canale Grande w Wenecji we Włoszech i jest jedną z najczęściej odwiedzanych atrakcji w tym mieście.
Peggy wspomina swoje dzieciństwo jako samotne i smutne. Ciągle rywalizowała z młodszą siostrą o względy starszej, co było konsekwencją braku zainteresowania ze strony rodziców. Benita była ulubienicą matki Peggy, gdyż według niej najbardziej zbliżyła się do jej ideału. Rodzina Guggenheim nie wierzyła, że dziewczyna kiedykolwiek osiągnie sukces. Chciała jak najszybciej wyrwać się z domu rodzinnego i jak tylko zyskała dostęp do odziedziczonych po ojcu pieniędzy, wyjechała z Nowego Jorku do Europy. Za namową ludzi ze swojego otoczenia zaczęła zajmować się sztuką. Kolekcjonerka wyszła za mąż dwukrotnie. Najpierw za artystę, dadaistę Laurenca Vaila, z którym miała dwójkę dzieci- Sibada i Pegeen, a następnie za malarza niemieckiego pochodzenia Maxa Ernsta. Jak czytamy w książce „Laurence był oryginałem. Na fotografiach sprawia wrażenie osoby wybuchowej i zasadniczej, chociaż ci, którzy go dobrze znali, przepadali za nim, wielu sądzi, że jako artysta niezbyt wysoko się cenił. Stosownie do współczesnych standardów wyglądał na słabego fizycznie, był jednak znakomitym narciarzem i alpinistą. Zgodnie z ówczesnym stylem nosił długie blond włosy i unikał kapelusza. Ubierał się ekstrawagancko, na przykład kupował materiał na zasłony albo obicia mebli z nadrukowaną Statuą Wolności, aby uszyć z niego koszule. Nosił żółte i niebieskie spodnie z płótna albo sztruksu, białe płaszcze lub marynarki we wszystkich kolorach tęczy. Ponieważ miał szpotawe stopy, wolał chodzić w sandałach niż w innych butach, ale okropnie marudził podczas kupowania każdego obuwia, aż Peggy podejrzewała go o jakiś łagodny kompleks. Vail był mężczyzną przystojnym mimo dużego, orlego nosa, miał gwałtowną, dziecięcą osobowość, która odsuwała w cień jego lepsze cechy. Starszy od Peggy o siedem lat urodził się w Paryżu.”
Max Ernst, drugi mąż Peggy Guggenheim był malarzem, rzeźbiarzem, tworzył też kolaże oraz grafiki. Stworzył też własną technikę frotażu, polegającą na odtworzeniu faktury materiału na papierze, poprzez pocieranie. Organizował w Kolonii ruch dadaistyczny, angażował się też w promowanie inicjatyw surrealistów. Dla niego związek z Peggy był wygodny i gwarantował stabilizację, zwłaszcza w czasie II wojny światowej. Ona zaś zakochała się bez pamięci. Po wyjeździe do Stanów Zjednoczonych Ernst wolał szaleć na Manhattanie, niż być przykładnym mężem. W końcu uciekł z kochanką do Arizony. Wśród wielu kochanków Peggy znaleźli się m.in. Samuel Beckett, Max Ernst i Roland Penrose, jednak prawdziwa miłość zawsze zdawała się jej umykać. Na pytanie, ilu miała mężów, odpowiadała: „Swoich czy cudzych?”. Potrafiła zachowywać się skandalicznie, uwielbiała znajdować się w centrum uwagi.
W 1938 roku dla publiczności otworzyła się galeria Guggenheim Jeune. Samodzielna działalność kolekcjonerki wprawiała w złość wuja, z którym wielokrotnie prowadzone były spory o sprzedaż dzieł wybranych artystów. Pierwszy pokaz w londyńskiej galerii dotyczył prac Jeana Cocteau, to drugi był już pierwszą indywidualną wystawą dzieł Wasilija Kandinsky’ego w Wielkiej Brytanii. Guggenheim prezentowała także kolaże, fotografie, dzieła Picabi, Bretona, Duchampa, Ernsta i Man Raya. W październiku 1942 roku Peggy otworzyła w Nowym Jorku nową galerię „The Art of This Century” na Manhattanie. Wystawiała swoją kolekcję sztuki kubistycznej, abstrakcyjnej i surrealistycznej oraz organizowała wystawy czasowe artystów europejskich.
W 1948 roku jej kolekcja zawędrowała do Wenecji – na tamtejsze Biennale. To wydarzenie odmieniło jej życie. W 1949 r. kupiła niedokończony Palazzo Venier dei Leoni, by dwa lata później wprowadzić się tam. Od 1951 roku dom-muzeum Peggy Guggenheim pozostawał otwarty dla publiczności w okresie letnim i jesiennym, a jego właścicielka ciągle powiększała swoją kolekcję dzieł sztuki. Guggenheim mieszkała w Wenecji aż do śmierci w Camposampiero koło Padwy we Włoszech w 1979 roku, po udarze. Jej prochy są pochowane w ogrodzie (późniejszym Ogrodzie Rzeźb Nashera) jej domu, Palazzo Venier dei Leoni, obok jej psów.
Zdjęcia: www.guggenheim-venice.it
