Ad Parnassum

Paul Klee urodził się 18 grudnia 1879, był urodzonym w Szwajcarii niemieckim artystą. Na jego wysoce indywidualny styl wpłynęły ruchy w sztuce, które obejmowały ekspresjonizm, kubizm i surrealizm. Klee był urodzonym rysownikiem, który eksperymentował z teorią kolorów i ostatecznie dogłębnie ją zbadał, obszernie o niej pisząc. Pochodził z muzykalnej rodziny – jego ojciec Hans Klee był nauczycielem muzyki w seminarium nauczycielskim koło Berna. We wczesnych latach Paul chciał zostać muzykiem, ale ostatecznie rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Jako muzyk grał i czuł się emocjonalnie związany z tradycyjnymi dziełami XVIII i XIX wieku, ale jako artysta pragnął wolności eksplorowania radykalnych idei i stylów. W wieku szesnastu lat rysunki krajobrazowe Klee świadczyły już o zaawansowanych umiejętnościach artysty. Po podróży do Włoch, a następnie znów do Berna, osiadł w Monachium, gdzie poznał takich artystów jak Wassily Kandinsky i Franz Marc. Wkrótce przyłączył się do ugrupowania Der Blaue Reiter. Klee stał się w ciągu kilku miesięcy jednym z najważniejszych i niezależnych członków Blaue Reiter, ale nie był jeszcze w pełni zintegrowany. Pierwsza wystawa Blaue Reitera miała miejsce od 18 grudnia 1911 do 1 stycznia 1912 w Moderne Galerie Heinrich Thannhauser w Monachium. Klee nie był na niej obecny, ale na drugiej wystawie, która miała miejsce od 12 lutego do 18 marca 1912 roku w Galerie Goltz, pokazano 17 jego grafik.

My Room (German: Meine Bude), 1896. Pen and ink wash, 120 by 190 mm (4+3⁄4 by 7+1⁄2 in)

W Bernie poznał też bawarską pianistkę Lily Stumpf, z którą się ożenił; mieli jednego syna. Mieszkali na przedmieściach Monachium i podczas gdy ona udzielała lekcji gry na fortepianie i okazjonalnie występowała, on zajmował się domem i sztuką. Jego próba zostania ilustratorem czasopism nie powiodła się. Dzieło artystyczne Klee rozwijało się powoli przez następne pięć lat, częściowo z powodu konieczności dzielenia czasu na sprawy domowe, a częściowo z powodu próby znalezienia nowego podejścia do swojej sztuki. W 1910 roku miał swoją pierwszą indywidualną wystawę w Bernie, która następnie odwiedziła trzy szwajcarskie miasta.

W październiku 1920 roku Walter Gropius powołał Paula Klee na stanowisko profesora w Państwowej Szkole Bauhaus w Weimarze. Zajęcia ze studentami składały się z przedpołudniowych wykładów z teorii formy i wzornictwa oraz z popołudniowych ćwiczeń praktycznych. Klee objął warsztaty introligatorskie, następnie kierował pracownią witraży. Podczas pracy pedagogicznej w Bauhausie Klee starał się połączyć modernistyczny indywidualizm i tradycyjną koncepcję geniuszu z pozornym kolektywizmem artystów. W owym czasie ważną rolę w nauczaniu prowadzonym przez Klee odegrał termin „napięcie”. Artysta sformułował wokół niego nową energetyczną koncepcję konstrukcji.

Flower Myth (Blumenmythos) 1918

Klee tworzył przy użyciu farb olejnych, akwareli, tuszu. Często mieszał różne techniki w jednej pracy. Jego prace, zazwyczaj niewielkich rozmiarów, odwołują się do poezji, muzyki (elementy notacji muzycznej) i snów. Późniejsze dzieła składają się z pajęczyn „hieroglificznych” znaków. Jego malarstwo to przede wszystkim geometryzujące sprowadzenie przedstawienia do symbolu, rytmu i znaku. Bardziej znane prace artysty to „Południowe ogrody” (1919), „Ad Parnassum” (1932), „Uścisk” (1939). Jest także autorem akwareli „Angelus Novus”, znanej jako inspiracja twórczości Waltera Benjamina.

Paul Klee w 1926 roku

W 1935 roku, 2 lata po przeprowadzce do Szwajcarii, u Klee rozwinęła się twardzina skóry, choroba autoimmunologiczna powodująca stwardnienie tkanki łącznej. Znosił ból, który wydaje się odzwierciedlać w jego ostatnich dziełach sztuki. W ostatniej najbardziej intensywnej fazie twórczości jego rysunkowy, lapidarny styl, oparty na linearnych elementach formalnych, jeszcze przez wiele lat po śmierci artysty wprawiał w zdumienie wielu zwolenników jego sztuki. Być może były to skutki przebytego parę lat wcześniej kryzysu twórczego. Zmarł w Muralto w Locarno w Szwajcarii 29 czerwca 1940 roku, nie uzyskawszy obywatelstwa szwajcarskiego, pomimo narodzin w tym kraju. Muzeum jego imienia powstało w Bernie według projektu włoskiego architekta Renzo Piano. Otwarte w czerwcu 2005 roku gromadzi kolekcję 4000 prac Paula Klee, w tym 200 jednocześnie udostępnianych zwiedzającym. 

Zdjęcia: Wikipedia