Sejsmograf epoki

Stanisław Ignacy Witkiewicz urodził się 24 lutego 1885 roku w Warszawie, zmarł śmiercią samobójczą – na wieść o zbrojnej napaści Armii Czerwonej na Polskę – 18 września 1939 roku we wsi Jeziory na Polesiu (dzisiejsza Ukraina). Twórczość jednego z najważniejszych polskich artystów była już wielokrotnie wystawiana, jednakże kuratorzy wystawy, Zofia Machnicka i Paweł Polit zastąpili tradycyjną narrację chronologiczną przeglądem ikonicznych tematów.

W roku 1917 Witkacy, bo taki był pseudonim artysty, przyłączył się do grupy „formistów” i brał udział w jej wystawach. Dwa lata później, w roku 1919, wydał swoje główne dzieło estetyczne „Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia” zawierające Teorię Czystej Formy. Zdeterminowała ona jego późniejszą twórczość malarską oraz teatralną. Teoria Czystej Formy została wykorzystana także w teatrze. Tutaj Witkacy okazał się wizjonerem i inspirował innych artystów, m.in. Tadeusza Kantora. Około 1926 roku Witkacy zrezygnował zupełnie z malarstwa olejnego. Ograniczył się do wykonywania pastelowych portretów w ramach tzw. „Firmy portretowej S.I. Witkiewicz”. Około 25 procent dzieł prezentowanych na wystawie to właśnie pastele, są to prace bardzo delikatne, więc wiele z nich wymagało konserwacji. Podczas przygotowań do wystawy przeszło ją aż 90 prac wykonanych w tej technice. Witkacy był artystą wszechstronnym, filozofem, pisarzem i przenikliwym krytykiem cywilizacji. Wśród 500. prac znajdują się także m.in. obrazy, rysunki i fotografie. Ekspozycję uzupełniają materiały wideo i archiwalia oraz ikoniczne dzieła twórców międzynarodowej awangardy. Na wystawie zwiedzający oprócz dzieł Stanisława Ignacego Witkiewicza mogą także obejrzeć prace Wassily’ego Kandinsky’ego, Maxa Ernsta, Marcela Duchampa, Rudolfa Schlichtera i Umberto Boccioniego.

Fot. Bartosz Bajerski / Muzeum Narodowe w Warszawie