Czym jest gust?
Według słownika języka polskiego gust to:
- «poczucie piękna, harmonii, elegancji»
- daw. «zamiłowanie do czegoś lub ochota na coś»
- pot. «styl lub moda»
Jest to zdolność lub umiejętność oceny wartości estetycznych. Sama estetyka, czyli greckie „aisthetikos” oznacza „dotyczący poznania zmysłowego”, ale także „wrażliwy”. Zagadnienie to poruszył m.in. Immanuel Kant w swojej Krytyce władzy sądzenia. W ostatniej z trzech książek Kant przedstawia smak jako warunek możliwości orzekania o pięknie i jego kontemplowania.
W drugiej połowie XIX w. i w wieku XX pojęcie to zostało poddane krytyce, szczególnie przez myślicieli o poglądach lewicowych. Gust został uznany za przywilej klas posiadających m.in. jako element światopoglądu klas panujących, narzucanego klasie pracującej. Również w tradycji pragmatyzmu i neopragmatyzmu gust (smak) zostaje poddany krytyce jako kategoria zbyt intelektualna.
Otoczenie
Istnieje teoria, według której wartości artystyczne powstały jako pierwsze, a wartości estetyczne są dla nich wtórne. Inna teoria zakłada, że wartości estetyczne są odkrywane w przyrodzie, a następnie odtwarzane w sztuce, przez wartości artystyczne. Nawet u ludzi na ogół niezainteresowanych sztuką istnieje wrażliwość estetyczna. Te osoby są w stanie docenić piękno sztuki.
Można to także wytłumaczyć wpływem środowiska na gust odbiorcy. Jeśli ktoś od urodzenia miał styczność z kulturą i sztuką, będzie mu dużo łatwiej kontynuować estetyczną edukację, nawet samemu. Znajomość tematu, pogłębianie wiedzy z zakresu historii sztuki i kultury ma kluczowe znaczenie dla naszego postrzegania dzieła.
Doświadczenie i rozwój
Wspaniałą okazją do kształtowania gustu są wizyty w muzeach i galeriach. Po jakimś czasie odbywania regularnych wizyt w instytucjach kultury, czytania fachowych magazynów oraz śledzenia zjawisk zaistniałych na gruncie światowego rynku każdy będzie w stanie podać chociaż jeden kierunek w sztuce, który najbardziej przypadł mu do gustu oraz wymienić nazwiska ulubionych artystów. Do muzeów warto przyprowadzać także dzieci. Dzięki temu otwieramy ich na świat, pokazujemy szersze myślenie, otwieramy młode umysły na piękno, estetykę, wrażliwość. Obcowania z kulturą warto nie ograniczać tylko do wizyt w muzeach. Teatr, film i literatura, to dziedziny, które także wpływają na ogólne poczucie estetyki.
Otwartość
Jeśli nie rozumiemy danego kierunku w sztuce lub twórczości konkretnego artysty, warto nie skreślać go od razu, tylko spróbować zgłębić swoją wiedzę na ten temat. Otwartość na inne kultury, nieznane nam dziedziny, podobnie jak podróże, jest niezwykle wzbogacająca. Jeśli pomimo przeanalizowania danego dzieła nadal jest ono dla nas obce, pomoże nam to w określeniu preferencji stylu i tego, co najbardziej nam się podoba.
Jak widać, chociaż samo pojęcie gustu jest kwestią indywidualną, istnieje szereg czynników mających wpływ na jego kształt.
