Urodzony 21 maja 1851 roku w Poszawszu artysta jest bez wątpienia jedną z najciekawszych, wszechstronnie uzdolnionych osób, które przybyły do stolicy Tatr i wyraźnie je spopularyzowały. Ignacy, ojciec malarza był studentem Uniwersytetu Wileńskiego, w 1831 roku brał udział w krwawej bitwie pod Szawlami, dołączając do oddziału dowodzonego przez jego ojczyma, Kazimierza Narbutta. Ożenił się z Elwirą, pochodzącą ze znanego na Żmudzi rodu Szemiotów, herbu Łabędź. Zamieszkali w Poszawszu i zajmowali się ziemią oraz pałacem. Mieli dwanaścioro dzieci, z czego trójka zmarła niedługo po narodzinach. Stanisław Witkiewicz był dziewiątym dzieckiem, czwartym synem. Jako dwunastolatek, podczas powstania styczniowego pełnił funkcję kuriera i zaopatrzeniowca oddziałów partyzanckich. Rodzice artysty po upadku powstania zostali skazani na zesłanie do Tomska, gdzie zabrali ze sobą Stanisława i dwoje młodszych dzieci. Malarz starał się o ułaskawienie rodziny, które nadeszło po czasie, jednakże ojciec Ignacy nie przeżył podróży powrotnej do domu. Stanisław został w Tomsku do 1968 roku, później w latach 1868-71 studiował na Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. W 1872 roku wyjechał na dalsze studia do Monachium. Po powrocie do kraju nawiązał współpracę z tygodnikiem „Wędrowiec”, zajmując się krytyką artystyczną i nawiązując znajomości m.in. z Heleną Modrzejewską, Bolesławem Prusem i Henrykiem Sienkiewiczem.
Jacek Malczewski, "Portret Stanisława Witkiewicza", 1897
5 stycznia 1884 roku w Warszawie ożenił się z Marią Pietrzkiewicz, herbu Ostoja. 24 lutego 1885 roku urodził się Stanisław Ignacy Witkiewicz. W 1890 roku rodzina osiadła na stałe w Zakopanem, do którego artysta przyjechał za rada lekarzy, po nabawieniu się w Monachium gruźlicy. Maria Witkiewiczowa uczyła muzyki w „Szkole Pracy Domowej Kobiet” w Kuźnicach. Udzielała również prywatnych lekcji muzyki oraz prowadziła pierwszy w Zakopanem chór. Zafascynowany tamtejszą sztuką ludową stworzył teorię stylu zakopiańskiego, projektując architekturę i wnętrza zakopiańskich willi. Jedną z nich jest wzniesiona w latach 1892–1893 willa „Koliba”. W następstwie pojawiły się kolejne projekty, takie jak dom pod Jedlami i kaplica na Jaszczurówce. W malarstwie był teoretykiem realizmu. Był autorem takich dzieł jak m.in. pejzaże „Na pastwisku”, 1875; „Wąskie wrota, 1877, „Przed karczmą”, 1878 i portrety „Grajek”, ok. 1877; „Portret Ignacego Witkiewicza na koniu”, 1880. Zakopiańskie klimaty natchnęły go także do napisania m.in. „Na przełęczy. Wrażenia i obrazy z Tatr” (1891, pierwodruk „Tygodnik Ilustrowany” 1889-1890, I wyd. z rysunkami autora) i „Po latach” (1905), „Z Tatr” (1907). Za swą działalność na rzecz miasta został mianowany honorowym obywatelem Zakopanego.
Willa "Koliba"
Jak możemy przeczytać w opisie książki „Łzy cisnące się do oczu i ściśnięte od płaczu gardło nie pozwoliły na jego pogrzebie przemówić Stefanowi Żeromskiemu. Henryka Sienkiewicza zeswatał z jego ukochaną przyszłą żoną, przedwcześnie zmarłą Marią, a światowej sławy aktorka Helena Modrzejewska była chrzestną jego jedynego syna. Zresztą do pary z niepiśmiennym góralem, muzykantem i gawędziarzem, Sabałą. Taki właśnie był Stanisław Witkiewicz, z jednej strony znał się z niemal całym artystycznym światkiem przełomu XIX i XX wieku, z drugiej siadał z góralami na ganku, gdzie gawędzili przy koniaku. Nie miał manii wielkości, wręcz przeciwnie. Nie wziął nawet korony za wykonanie ponad 200 projektów zakopiańskich domów, nie przyjmował przyznawanych mu nagród i państwowych orderów, wolał spokojne Podhale niż przytłaczającą Warszawę. W życiu liczyły się dla niego tylko trzy rzeczy: ukochany syn, sztuka i Polska.”
źródło: znak.com.pl
Lata 1904-5 spędził w Lovran nad Adriatykiem w celu ratowania pogarszającego się zdrowia. Wrócił jeszcze na 3 lata do stolicy Tatr, jednakże w 1908 roku był zmuszony do zamieszkania w Lovran na stałe ze względu na dramatyczny stan zdrowia. Tam zmarł 5 września 1915 roku. Trumna została sprowadzona do kraju przez Marię Dembowską i pochowana na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem. W 1930 roku Stanisław Witkiewicz został odznaczony Krzyżem Niepodległości.
Zdjęcia: Wikipedia
