31 października urodził się jeden z najważniejszych światowych malarzy.

Jan Vermeer urodził się przed 31 października 1632 roku, gdyż w tym dniu był ochrzczony w kalwińskim kościele w - położonym między Hagą a Rotterdamem – Delfcie. Zmarł czterdzieści trzy lata później, przed 15 grudnia 1675 roku, gdyż tę datę odnotowano jako dzień pogrzebu artysty. Jego matka Digna Baltens pochodziła z Antwerpii. Ojciec Vermeera, Reijnier Janszoon, był robotnikiem z klasy średniej, wytwórcą jedwabiu lub caffy (mieszanki jedwabiu i bawełny lub wełny). W 1631 roku wydzierżawił karczmę, którą nazwał „Pod Latającym Lisem”. W 1641 roku kupił przy rynku większą karczmę, nazwaną na cześć flamandzkiego miasta „Mechelen”. Nabycie karczmy wiązało się z dużym obciążeniem finansowym. Były jednak dobre czasy, które pozwoliły na kosztowne kształcenie Jana na malarza. Kiedy Reijnier zmarł w październiku 1652 roku, Vermeer przejął prowadzenie rodzinnego biznesu. Nie jest jasne, gdzie i u kogo Vermeer praktykował jako malarz.

W kwietniu 1653 roku Jan Vermeer poślubił katoliczkę Catharinę Bolenes (Bolnes). Nowa teściowa Vermeera, Maria Thins, była początkowo przeciwna małżeństwu, ponieważ była znacznie bogatsza od niego i prawdopodobnie to ona nalegała, aby Vermeer przeszedł na katolicyzm. Fakt, że Vermeer ojciec miał spore długi, także nie pomagał w rozmowach o małżeństwie. Artysta miał wtedy dwadzieścia jeden lat i cieszył się opinią zdolnego młodzieńca, ale pracował bardzo wolno. Był w stanie namalować góra trzy obrazy w ciągu roku, podczas gdy inni holenderscy artyści w tym czasie malowali nawet pięćdziesiąt obrazów. W pewnym momencie para zamieszkała z matką Cathariny, która mieszkała w dość przestronnym domu przy Oude Langendijk. Tutaj Vermeer mieszkał przez resztę życia, malując obrazy we frontowym pokoju na drugim piętrze. Gospoda, gdzie schodzili się głównie protestanci i gdzie co chwilę wybuchały pijackie burdy, nie była odpowiednim miejscem dla młodych małżonków i powiększającej się rodziny. Catharina urodziła piętnaścioro dzieci, z których czworo zostało pochowanych przed chrztem. Imiona 10 dzieci Vermeera znane są z testamentów sporządzonych przez krewnych: Maertge, Elisabeth, Cornelia, Aleydis, Beatrix, Johannes, Gertruyd, Franciscus, Catharina i Ignatius.

W domu Vermeerów raz albo dwa razy w roku odbywały się spotkania połączone z oficjalną premierą nowego obrazu artysty. Prace malarza osiągały wysokie ceny, jednakże mając tak liczną rodzinę, nawet bardzo ceniony twórca nie byłby w stanie zarobić na bieżące potrzeby. Jego najbardziej znane obrazy to spokojne, introwertyczne sceny we wnętrzach, słynne z bezprecedensowego użycia jasnego, kolorowego światła i przekonującego iluzjonizmu. Oddają niezwykłe piękno codzienności życia mieszczan. Domniemywa się, że do obrazów często pozowały malarzowi żona i córki. W przeciwieństwie do Rembrandta, Vermeer pozostawił niezwykle mały dorobek z około 35 obrazami. Ponieważ jego obrazy są powszechnie uważane za najcenniejsze skarby każdej kolekcji muzealnej, są rzadko wypożyczane.

Najsłynniejsze dzieła malarza

„Mleczarka” albo „Nalewająca mleko” lub „Dziewczyna z dzbanem mleka” to olejny obraz przedstawiający „dojarkę”, w rzeczywistości pomoc kuchenną. Obecnie znajduje się w Rijksmuseum w Amsterdamie w Holandii, które uważa je za „niewątpliwie jedną z najlepszych atrakcji muzeum”. Dokładny rok ukończenia obrazu nie jest znany, szacunki różnią się w zależności od źródła. Rijksmuseum szacuje, że powstał około 1658 roku. Obraz przedstawia kobietę, która doi krowy i wytwarza nabiał, w prostym pomieszczeniu ostrożnie nalewając mleko do przysadzistego glinianego pojemnika stojącego na stole. Dojarki zaczęły pracować wyłącznie w stajniach, zanim duże domy zatrudniły je również do prac domowych. Na stole leżą różne rodzaje chleba. Bohaterka obrazu jest młodą, mocno zbudowaną kobietą, ubraną w wyprasowaną lnianą czapkę, niebieski fartuch i robocze rękawy podwinięte na grubych przedramionach. Za nią na podłodze, obok płytek ściennych z Delft, znajduje się podgrzewacz do stóp przedstawiający Kupidyna i postać z drążkiem. Obraz jest uderzająco iluzjonistyczny, oddaje nie tylko szczegóły, ale także poczucie ciężaru kobiety i stołu.

„Dziewczyna z perłą” jest datowana na ok. 1665 rok. Na przestrzeni wieków nosił różne nazwy, a pod obecnym tytułem stał się znany pod koniec XX wieku od kolczyka noszonego przez przedstawioną tam dziewczynę. Dzieło znajduje się od 1902 roku w zbiorach Mauritshuis w Hadze i było przedmiotem różnorodnych zabiegów literackich i filmowych. Przedstawia dziewczynę ubraną w „egzotyczną sukienkę”, „orientalny turban” i perłowy kolczyk. Temat obrazu jest nieznany, możliwe, że była to prawdziwa modelka lub że Vermeer stworzył kobietę bardziej uogólnioną i tajemniczą. Pojawiły się spekulacje, że jest to najstarsza córka artysty, Maria, choć niektórzy historycy sztuki odrzucili to jako anachronizm. Praca jest olejem na płótnie i ma 44,5 cm (17,5 cala) wysokości i 39 cm (15 cali) szerokości. Jest podpisany „IVMeer”. Po ostatniej renowacji obrazu w 1994 roku znacznie wzmocniono subtelną kolorystykę i intymność spojrzenia dziewczyny na widza. Podczas renowacji odkryto, że ciemne tło, dziś nieco nakrapiane, pierwotnie miało głęboką zieleń przypominającą emalię. Efekt ten uzyskano poprzez nałożenie cienkiej przezroczystej warstwy farby – glazury – na widoczne teraz czarne tło.

„Astronom” to obraz ukończony około 1668 roku. Jest to olej na płótnie o wymiarach 51 cm x 45 cm (20 cali x 18 cali). Portrety naukowców były ulubionym tematem XVII-wiecznego malarstwa holenderskiego, a w twórczości Vermeera znajduje się zarówno ten, jak i nieco późniejszy „Geograf”. Uważa się, że obaj przedstawiają tego samego mężczyznę, prawdopodobnie Antonie van Leeuwenhoek. Badanie z 2017 roku wykazało, że płótno obu prac wykonano z tego samego materiału, co potwierdza ich ścisły związek. Obraz przedstawia astronoma patrzącego na kulę ziemską. Zawód astronoma ukazuje kula niebieska (wersja autorstwa Jodocusa Hondiusa) i leżąca na stole księga. Symbolicznie tom jest otwarty na Księgę III, sekcję doradzającą astronomowi, aby szukał „natchnienia od Boga”, a malowidło na ścianie przedstawia Znalezienie Mojżesza — Mojżesz może reprezentować wiedzę i naukę.

Początki wędrówki „Astronoma” sięgają 27 kwietnia 1713 roku, kiedy został sprzedany na wyprzedaży w Rotterdamie nieznanemu kolekcjonerowi. W latach 1881–1888 został sprzedany przez paryskiego handlarza dziełami sztuki Léona Gaucheza bankierowi i kolekcjonerowi dzieł sztuki Alphonse’owi Jamesowi de Rothschildowi, po którego śmierci odziedziczył go jego syn, Édouard Alphonse James de Rothschild. W 1940 roku został przejęty z jego hotelu w Paryżu przez nazistowskiego Einsatzstaba Reichsleitera Rosenberga für die Besetzten Gebiete po niemieckiej inwazji na Francję. Na odwrocie czarnym tuszem wybito małą swastykę. Obraz wrócił po wojnie do Rothschildów i został przejęty przez państwo francuskie w ramach zapłaty podatku od spadków w 1983 roku, a następnie wystawiany w Luwrze od 1983 roku.

Zdjęcia: Wikipedia