Niezbadane ścieżki sztuki

Kazimierz Malewicz urodził się 11 lub też, jak podają inne źródła 23 lutego 1879 roku w Kijowie, w polskiej rodzinie, która w czasie polskich zaborów osiadła pod Kijowem. Ludwika i Seweryn Malewiczowie, jak większość etnicznych Polaków, byli rzymskokatolikami. Jego językiem ojczystym był język polski, ale ze względu na otoczenie mówił także po rosyjsku i po ukraińsku. Jego matka Ludwika pisała wiersze w języku polskim i śpiewała polskie piosenki oraz prowadziła rejestr polskich rodzin mieszkających w okolicy. Kazimierz był pierwszym z czternaściorga dzieci, z których tylko dziewięcioro dożyło wieku dorosłego. W latach 1895-1896 studiował rysunek w Kijowie. W 1904 roku po śmierci ojca przeniósł się do Moskwy. Studiował w Moskiewskiej Szkole Malarstwa, Rzeźby i Architektury w latach 1904-1910 oraz w pracowni Fedora Rerberga w Moskwie.

  Kazimierz Malewicz ze swoimi obrazami w Leningradzie (1924)

W tym czasie na jego twórczość wywarli wpływ Natalia Gonczarowa i Michaił Łarionow, rosyjscy malarze awangardowi, których szczególnie interesowała rosyjska sztuka ludowa zwana lubokiem. W 1912 roku Malewicz określił siebie jako malarza w stylu „kubofuturystycznym”. Czasami Malewicza zalicza się także do ukraińskiej awangardy (wraz z Aleksandrem Archipenko, Sonią Delaunay, Aleksandrą Ekster i Davidem Burliukiem), którą kształtowali urodzeni na Ukrainie artyści. Twórczość malarza była kluczowym elementem w rozwoju suprematyzmu, abstrakcyjnego ruchu artystycznego, który podważał tradycyjne formy i dążył do wyrażenia czystości i prostoty poprzez abstrakcję. Jego najbardziej znane dzieło, "Czarny kwadrat na białym tle", stało się ikoną suprematyzmu. Abstrakcyjne dzieło, przedstawiające jedynie prostokąt w kolorze czarnym na białym tle, było dla artysty manifestem nowego kierunku w sztuce.

Suprematyzm Kazimierza Malewicza odrzucał przedstawienie rzeczywistości zmysłowej na rzecz abstrakcji geometrycznej. Jego prace skupiały się na podstawowych kształtach, takich jak kwadrat, koło i linie, aby wyrazić ideę czystej formy. Malewicz wierzył, że sztuka powinna wyzwalać emocje i myśli, a nie jedynie naśladować świat materialny. Jego prace obejmują różnorodne dziedziny, od malarstwa po rzeźbę i projektowanie scenografii. Wprowadził także koncepcję "białego kwadratu na białym tle", dążąc do jeszcze większej abstrakcji i doskonałości formy. Jego eksperymenty z formą i kolorem miały wpływ na rozwój sztuki abstrakcyjnej na całym świecie.

"Czarny kwadrat", 1915

Po rewolucji październikowej Kazimierz Malewicz został członkiem Kolegium Sztuki Narkomprosa, Komisji Ochrony Zabytków i Komisji Muzeów. Wykładał w Witebskiej Praktycznej Szkole Artystycznej na Białorusi (1919–1922) u boku Marca Chagalla, Leningradzkiej Akademii Sztuk (1922–1927), Kijowskim Instytucie Sztuki (1928–1930) i Domu Sztuki w Leningradzie (1930). Jego pierwsza zagraniczna wystawa odbyła się w 1922 roku w ramach "Pierwszej Wystawy Sztuki Rosyjskiej w Niemczech", zorganizowanej w Berlinie przez Wasilija Kandinskiego. W 1923 roku Malewicz został mianowany dyrektorem Piotrogrodzkiego Państwowego Instytutu Kultury Artystycznej, który został zmuszony zamknąć w 1926 roku. Państwo radzieckie intensywnie promowało wówczas wyidealizowany, propagandowy styl sztuki zwany socrealizmem – styl, który Malewicz przez całą swoją karierę odrzucał. W następnych latach jego twórczość rozwijała się w kierunku sztuki zdecydowanie bardziej realistycznej, zgodnie z nowym kierunkiem w partii komunistycznej. Kiedy artysta zmarł 15 maja 1935 roku na raka w wieku pięćdziesięciu siedmiu lat w Leningradzie, jego przyjaciele i uczniowie pochowali jego prochy w grobie oznaczonym czarnym kwadratem.

"Kompozycja suprematyczna", 1916

Prace Kazimierza Malewicza znajdują się w kilku znaczących muzeach sztuki, m.in. w Państwowej Galerii Trietiakowskiej w Moskwie, a także w Nowym Jorku, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej i Muzeum Guggenheima. Muzeum Stedelijk w Amsterdamie posiada 24 obrazy Malewicza, więcej niż jakiekolwiek inne muzeum poza Rosją. Kolejna duża kolekcja dzieł Malewicza znajduje się w Państwowym Muzeum Sztuki Współczesnej w Salonikach.

Malewicz nie tylko zmienił oblicze sztuki, ale również wpłynął na myślenie o naturze sztuki i roli artysty w społeczeństwie. Jego prace, chociaż nie zawsze rozumiane w swoim czasie, zdobyły później uznanie, jako przełomowe dla sztuki nowoczesnej. Dzieła artysty są nie tylko wyrazem geniuszu artystycznego, ale również manifestem dla przyszłych pokoleń, aby odważnie poszukiwały nowych dróg wyrazu w sztuce.

Zdjęcia: Wikipedia