Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni znany jako Michał Anioł urodził się 6 marca 1475 roku w Caprese, znanym dziś jako Caprese Michelangelo, małym miasteczku położonym w Valtiberinie niedaleko Arezzo w Toskanii. Jego rodzina od kilku pokoleń zajmowała się bankierstwem we Florencji; ale bank rodzinny upadł, a ojciec artysty Ludovico di Leonardo Buonarroti Simoni, na krótko objął stanowisko rządowe w Caprese. W chwili narodzin Michała Anioła jego ojciec był miejskim administratorem sądowym i podestą, czyli lokalnym administratorem, powiedzmy burmistrzem. Matką Michała Anioła była Francesca di Neri del Miniato di Siena. Kilka miesięcy po narodzinach Michała Anioła rodzina wróciła do Florencji. Podczas późniejszej przedłużającej się choroby matki i po jej śmierci w 1481 roku, Michał Anioł mieszkał z nianią i jej mężem, kamieniarzem, w miasteczku Settignano, gdzie jego ojciec był właścicielem kamieniołomu i gospodarstwa rolnego. Być może miało to wpływ na zainteresowanie chłopca rzeźbą. Jako dziecko został wysłany na naukę do humanisty Francesco da Urbino, aby uczyć się m.in. gramatyki. Nie wykazywał jednak zainteresowania nauką, wolał kopiować obrazy z kościołów. Florencja była wówczas największym ośrodkiem sztuki i nauki we Włoszech. Sztuka była sponsorowana przez Signorię (radę miejską), gildie kupieckie i bogatych mecenasów, takich jak Medyceusze.
Początki
Od 1 kwietnia 1488 roku rozpoczął terminowanie w pracowni Domenica Ghirlandaia, uznanego florenckiego malarza. W okresie tym artysta poznał techniki malowania fresków, jednakże bardziej pociągała go rzeźba. Kiedy w 1489 roku Lorenzo de 'Medici, de facto władca Florencji, poprosił Ghirlandaio o przysłanie swoich dwóch najlepszych uczniów, Ghirlandaio wysłał Michała Anioła i Francesca Granacciego. Artysta przebywał na jego dworze w latach 1490–1492. W latach 1490-1492 Michał Anioł uczęszczał także do Akademii Platońskiej, założonej przez Medyceuszy. Po śmierci Wawrzyńca Wspaniałego Michał Anioł opuścił pałac Medyceuszów i wrócił do rodzinnego domu. Pracował w tym czasie m.in. nad posągiem Herkulesa, który to zaginął w XVIII wieku. Do nauki wykorzystywał najróżniejsze metody, studiował anatomię, wykonując potajemnie sekcje zwłok w szpitalu przy klasztorze Santo Spirito za cichą zgodą przeora. W dowód wdzięczności wyrzeźbił dla klasztoru drewniany krucyfiks – jedyną w swoim dorobku polichromowaną rzeźbę w drewnie.
Rzym
Dzięki kuzynowi Lorenzo de Medici, czyli Wawrzyńca Wspaniałego rzeźba Michała Anioła („Kupidyn”) trafiła do Rzymu i wzbudziła zachwyt kardynała Rafaela Riario, który zaprosił go do Rzymu. Sukces w sprzedaży jego rzeźby za granicami Florencji, a także konserwatywna sytuacja w mieście mogły zachęcić Michała Anioła do przyjęcia zaproszenia prałata. Pod koniec czerwca 1496 roku przyjechał do Rzymu, gdzie wykonał kilka zleceń (posąg „Bachusa”, inną wersję „Kupidyna”), między innymi „Pietę Watykańską”, która znajduje się w bazylice św. Piotra w Rzymie. W roku 1499 na prośbę ojca powrócił do Florencji, gdzie podjął się wyrzeźbienia posągu „Dawida”. W 1505 roku Michał Anioł został zaproszony z powrotem do Rzymu przez nowo wybranego papieża Juliusza II i rozpoczął budowę grobowca papieża, który miał zawierać czterdzieści posągów i być ukończony w ciągu pięciu lat. Początkowo nie chciał przyjąć zlecenia ze względu na brak funduszy i powrócił do Florencji. Podobno papież zażądał jego powrotu pod groźbą wywołania wojny. Malarz faktycznie wrócił do Rzymu i wtedy zazdroszczący mu sławy, talentu i uznania Bramante i Rafael namówili papieża, by ten polecił ukończenie miejsca swojego spoczynku komuś młodszemu. Oczywiście Juliusz II pozostał przy wyborze Michała Anioła. Artysta często przerywał pracę nad grobowcem, aby wykonać wiele innych zadań. Wykonał m.in. ogromny brązowy posąg papieża przed kościołem San Petronio w Bolonii, skończony w 1508 roku, a zniszczony w 1511. Lata 1508–1512 poświęcił freskom plafonowym w kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie, przedstawiając w dziewięciu polach biblijną historię ludzkości od stworzenia świata. Dzieło zostało oddane w aż 40 lat później, w roku 1545. Sam wybór odpowiednich bloków skalnych potrzebnych do budowy nagrobka trwał aż pół roku i wymagał wyjazdu do Cerrary.
Grobowiec Juliusza II
Dalsza twórczość
W 1520 roku Medyceusze wrócili do Michała Anioła z kolejną wielką propozycją, tym razem dotyczącą rodzinnej kaplicy grobowej w Bazylice San Lorenzo. Projekt ten, zajmujący artystę przez większą część lat dwudziestych i trzydziestych XVI wieku, został w pełni zrealizowany. Michał Anioł według własnego uznania stworzył kompozycję Kaplicy Medyceuszy. W roku 1523 wykonał klatkę schodową w Biblioteca Laurenziana we Florencji.
Artysta ponownie wrócił do Rzymu, gdzie mieszkał w pobliżu kościoła Santa Maria di Loreto. W tym czasie poznał poetkę Vittorię Colonnę, markizę Pescary, która miała stać się jedną z jego najbliższych przyjaciół aż do jej śmierci w 1547 roku. Na krótko przed śmiercią w 1534 roku papież Klemens VII zlecił Michałowi Aniołowi namalowanie fresku przedstawiającego Sąd Ostateczny na ścianie ołtarza Kaplicy Sykstyńskiej. Jego następca, papież Paweł III, przyczynił się do tego, że Michał Anioł rozpoczął i zakończył projekt, nad którym pracował od 1534 do października 1541 roku. Fresk przedstawia Drugie Przyjście Chrystusa i Jego Sąd nad duszami.
"Pieta"
Bazylika św. Piotra
W 1546 roku Michał Anioł został mianowany architektem Bazyliki Świętego Piotra w Rzymie. Proces zastępowania konstantyńskiej bazyliki z IV wieku trwał pięćdziesiąt lat, a w 1506 roku położono fundamenty pod plany Bramantego. Pracowali nad tym kolejni architekci, ale poczyniono niewielkie postępy. Michał Anioł dał się przekonać do przejęcia projektu. Powrócił do koncepcji Bramantego i rozwinął swoje pomysły na centralnie planowany kościół, wzmacniając konstrukcję zarówno fizycznie, jak i wizualnie. Kopuła, ukończona dopiero po jego śmierci, została nazwana przez Banistera Fletchera „największym dziełem renesansu”. W porównaniu z Bramantem projekt Michała Anioła cechuje większa zwartość i jednolitość planu oraz monumentalizm elewacji, zdradzający związki z architekturą starożytnego Rzymu. Prace nad budowlą prowadził aż do śmierci. Bazylika św. Piotra została konsekrowana 18 listopada 1626 roku przez papieża Urbana VIII.
Życie osobiste
Michał Anioł był gorliwym katolikiem, którego wiara pogłębiła się pod koniec życia. Pomimo dużego majątku żył skromnie, pwiedział swojemu uczniowi, Ascanio Condivi: „Bez względu na to, jak bogaty byłem, zawsze żyłem jak biedak”. Był człowiekiem gniewnym i gwałtownym. Miał opinię artysty trudnego i kontrowersyjnego. Nigdy nie założył rodziny, żył jak pustelnik, nie posiadał wielu przyjaciół. Zmarł 18 lutego 1564 roku w Rzymie w wieku 89 lat. Biorąc pod uwagę ogrom zachowanej korespondencji, szkiców i wspomnień, Michał Anioł jest jednym z najlepiej udokumentowanych artystów XVI wieku.
