Bernardo Bellotto urodził się
20 maja 1722 roku w Wenecji, zmarł 17 listopada 1780 roku w
Warszawie. Malarstwa uczył się w pracowni swojego wuja Canala,
również zwanego Canalettem. Canaletto to funkcjonujący od
średniowiecza przydomek szlacheckiego rodu da Canal. Nim przybył do
Polski, działał w Wenecji i innych włoskich miastach, potem w
Wiedniu, Dreźnie, Monachium i Pirnie, gdzie zasłynął jako malarz
wedut.
"Elekcja Stanisława Augusta", 1764
Wedutyzm
Weduta
oznacza „co widać”, dlatego „jak widzimy go” oraz widok,
panorama. Wedutyzm wiąże się z XVIII w. oraz z Wenecją,
wyróżniamy dwa rodzaje wedut: weduta realistyczna (obiektywna) oraz
veduta ideata¸
weduta wymyślona (fantazyjna). Sztuka weduty oparta jest na
praktycznych i geometrycznych pojęciach perspektywy. Weduta
realistyczna polega na jak najwierniejszym przedstawieniu
rzeczywistości. Natomiast veduta
ideata jest
wyidealizowaną wedutą nawiązującą do rzeczywistego pejzażu,
który jednak zostaje „udoskonalony” poprzez dodanie budynków z
innych części np. miasta albo całkowicie fikcyjnych elementów
architektonicznych. Z tym rodzajem weduty związane jest pojęcie
capriccio, czyli kaprys architektoniczny – pejzaż, na którym
istniejące budowle występują w fantazyjnym zestawieniu, często
razem z budowlami wymyślonymi przez artystę lub w całości
będącymi tworem jego wyobraźni. Za twórcę weduty
perspektywicznej uchodzi Gaspar van Wittel (Vanvitelli), malarz
holenderski działający we Włoszech. Wenecja jest uważana za
stolicę malarzy wedutowych, choć realistyczne przedstawienie
krajobrazu jest specjalnością malarzy flamandzkich. Jedną z
najbardziej znanych wedut jest „Widok na Delft” autorstwa
Johannesa Vermeera. Wybitnym polskim wedutystą był Marcin Zaleski.
Wczesne
lata
Bernardo
Bellotto w 1735 roku mając zaledwie 14 lat, trafił do warsztatu
starszego Canaletta, do którego 6 lat później trafi również jego
młodszy brat, 16-letni Pietro, również malarz. Pietro niecały rok
później opuścił rodzinny dom i zaczął podróżować po Europie.
W 1746 roku w Genui poznał swoją żonę, ostatecznie osiedlił się
w Tuluzie, gdzie pracował w miejscowej Akademii Królewskiej.
Przeżył swojego brata o ćwierć wieku i zmarł w 1805 roku.
Bernardo Bellotto w 1738 roku w wieku 16 lat, wstąpił do cechu
malarzy i kolejne cztery lata spędził na malowaniu oraz rysowaniu.
Do 1742 roku przypisuje się mu stworzenie ok. 20 wedut oraz 300 z
zachowanych 564 rysunków.
Bernardo Bellotto, "Autoportret"
W
Polsce
Na
krótko wyjechał do Wiednia, a po powrocie do Drezna został
zatrudniony na Akademii, aby nauczać perspektywy. Miał również
udać się na dwór Katarzyny II, jednak nigdy tam nie dotarł. Droga
prowadziła przez Warszawę, gdzie Stanisław August Poniatowski
zaproponował mu posadę nadwornego malarza. Od 1768 roku był
malarzem nadwornym. Pracował początkowo przy dekoracji malarskiej
Zamku Ujazdowskiego, natomiast głównym warszawskim dziełem
Bellotta jest, wykonany na zamówienie królewskie, cykl 26 wedut z
widokami miasta powstałych w latach 1770-80, do Zamku Królewskiego
w Warszawie, do specjalnie nań przeznaczonej sali zwanej salą
Prospektową (później salą Canaletta). Do naszych czasów
zachowały się 24 obrazy, 22 z nich znajdują się w Zamku
Królewskim. Bellotto był także autorem dwóch scen historycznych.
Dla króla namalował ogromną kompozycję przedstawiającą "Elekcję
Stanisława Augusta" (oryginał z 1776 w Muzeum Narodowym w
Poznaniu; replika z 1778 w Zamku Królewskim w Warszawie), a dla
Józefa Ossolińskiego "Wjazd Jerzego Ossolińskiego do Rzymu w
roku 1633" (1779, Muzeum Narodowe we Wrocławiu).
Bernardo
Bellotto został pochowany w podziemiach kościoła Przemienienia
Pańskiego w Warszawie lub na cmentarzu przykościelnym, istniejącym
do połowy XIX wieku; jego grób nie zachował się.
Wystawa
na Zamku Królewskim
Do
8 stycznia 2023 roku na Zamku Królewskim w Warszawie można oglądać
wystawę „Bernardo Bellotto. W 300. rocznice urodzin malarza”.
Jak czytamy na stronie muzeum „Na wystawie znajdują się obrazy,
grafiki i rysunki najbardziej charakterystyczne dla poszczególnych
okresów twórczości Canaletta. Pierwszą ich część stanowią
prace z czasu młodości spędzonej w Wenecji i z okresu podróży do
innych miast włoskich: Florencji, Mediolanu, Rzymu, Werony. Druga
poświęcona jest pobytowi artysty w Dreźnie, gdzie pracował dla
dworu Wettinów ponad dwadzieścia lat – z przerwą, kiedy po
wybuchu wojny siedmioletniej w Europie musiał szukać zatrudnienia w
Wiedniu i Monachium. Ostatni okres życia i twórczości malarza
przypadł na Warszawę, gdzie artysta pracował dla króla Stanisława
Augusta i przedstawicieli arystokracji”. Wystawie towarzyszy
obszerny naukowy katalog zawierający eseje przygotowane przez
najlepszych znawców twórczości Bellotta. Zachęcamy do odwiedzenia
wystawy, która ma dużą frekwencję wśród zwiedzających.
Zdjęcia: Wikipedia
