Arcydzieła malarstwa polskiego – „Szał uniesień”

Jednym z takich niezapomnianych arcydzieł jest "Szał uniesień" Władysława Podkowińskiego. To niezwykłe malowidło zdobyło popularność i uznanie dzięki niepowtarzalnej formie, w której udało się artyście uchwycić ekspresję emocji.

„Szał uniesień”, znany także po prostu jako „Szał” jest obrazem polskiego artysty Władysława Podkowińskiego z 1893 roku, uznawany za najsłynniejsze dzieło w jego twórczości. Uważany jest za pierwsze dzieło symbolizmu w sztuce polskiej, powstałe w okresie zaborów Polski pomiędzy sąsiadami: Rosją, Niemcami i Austrią. Obraz przedstawia nagą, rudowłosą kobietę na czarnym, wściekłym koniu. Koń obnaża zęby i wysuwa język. Jego nozdrza są rozszerzone, a z ust wypływa piana. Kobieta z zamkniętymi oczami mocno ściska jego szyję, a jej luźne włosy rozwiewają się i wznoszą ku górze, mieszając się z grzywą konia. Gama kolorystyczna jest dość wąska i składa się z czerni, brązów i szarości kontrastujących z bielą i żółcią. Obraz jest podzielony na jasne i ciemne części. Lewy górny róg jest oświetlony, kierując uwagę na sylwetkę kobiety i pysk konia. Prawa strona obrazu przedstawia wirującą ciemność, w której widać koński zad i ogon.

"Szał uniesień" to obraz pełen dynamicznego ruchu i energii. Podkowiński zdołał zatrzymać chwilę szaleństwa i ekstazy, ukazując postacie wirujące w tańcu, które zdają się przenikać granice obrazu. Kompozycja sprawia wrażenie, jakby cała scena była w ruchu, co nadaje dziełu niepowtarzalny charakter. Kontrasty między jaskrawymi barwami przyciągają uwagę i dodają obrazowi dramatyzmu. Podkowiński świetnie operuje paletą, tworząc wrażenie intensywności emocji emanujących z malowidła. Często uważa się, że obraz ukazuje radość życia, wolność i ekstazę. Jednakże interpretacje są zróżnicowane, co sprawia, że obraz staje się otwarty na indywidualne odczyty widza, co tylko dodaje mu głębi. Podkowiński był prekursorem symbolizmu i impresjonizmu w polskiej sztuce."Szał uniesień" jest jednym z pierwszych dzieł, które wprowadziło nowoczesne i przełomowe podejście do sztuki w Polsce. To nie tylko malowidło, ale także manifest artystycznego odrodzenia. Mimo że "Szał uniesień" powstał w XIX wieku, jego siła oddziaływania trwa do dzisiaj. Dzieło to jest często analizowane i cytowane w kontekście współczesnej sztuki, inspirując nowe pokolenia artystów do poszukiwań wyrazu emocji i ruchu. Po śmierci Podkowińskiego obraz odnowił Witold Urbański. Odrestaurowane dzieło wypożyczano na wystawy w Łodzi, Krakowie, Moskwie i Sankt Petersburgu. Ostatecznie płótno nabył w 1901 roku Feliks Jasieński za 1000 rubli, a w 1904 roku przekazano je Muzeum Narodowemu w Krakowie.

Władysław Podkowiński (1866–1895) był wybitnym polskim malarzem, pionierem symbolizmu i impresjonizmu w historii rodzimej sztuki. Studiował w latach 1882–1884 w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (zwanej wtedy Klasą Rysunkową) u Wojciecha Gersona i Aleksandra Kamińskiego, następnie w Akademii Petersburskiej, po czym w latach 1889–1890 przebywał w Paryżu. Od 1890 roku do przedwczesnej śmierci mieszkał w Warszawie. W latach 1890–1895 zajmował pracownię w pałacu Kossakowskich przy ulicy Nowy Świat 19. Od 1894 roku rysował ilustracje do warszawskiej prasy. Bezkompromisowa postawa, czego następstwem były niedostatki materialne doprowadziły do ciężkiej choroby płuc zakończonej przedwczesną śmiercią w wieku 29 lat.

Jego krótka, ale intensywna kariera przyniosła niezapomniane dzieła, z których najbardziej znane to "Szał uniesień" czy "Portret Wincentyny Karskiej". Podkowiński nie tylko wytyczył nowe szlaki w malarstwie polskim, ale również stał się prekursorem nowoczesności, inspirując kolejne pokolenia artystów. Jego prace emanują emocjami, intensywnością kolorów i głęboką symboliką, co sprawia, że pozostają ważnym punktem odniesienia w historii sztuki polskiej. Pomimo krótkiego życia, Władysław Podkowiński pozostawił trwałe piętno, które wciąż fascynuje i inspiruje miłośników sztuki na całym świecie. 

Zdjęcia: Wikipedia