Artur Grottger urodził się 11
listopada 1837 roku w Ottyniowicach. Jego ojciec, Jan Józef
Grottger, walczył w Powstaniu Listopadowym jako oficer 5. Pułku
Ułanów "Warszawskie Dzieci". Jan Józef również był
malarzem i udzielał synowi pierwszych lekcji rysunku. Artur Grottger
w wieku 11 lat został wysłany na naukę malarstwa do pracowni
lwowskiego malarza Jana Maszkowskiego, gdzie uczył się w latach
1848-1852. Przez krótki okres jego nauczycielem był również
Juliusz Kossak. W 1852 roku dostał się do Szkoły Sztuk Pięknych w
Krakowie. Pobierał tam nauki u takich malarzy i pedagogów jak prof.
Władysław Łuszczkiewicz i prof. Wojciech Stattler. Na studiach
Grottger przyjaźnił się z Janem Matejką i Aleksandrem Kotsisem. W
latach 1855-1858 kształcił się dodatkowo w Akademii Sztuk Pięknych
w Wiedniu. Artysta odniósł tam sukces jako ilustrator.
Współpracował z wieloma czasopismami wiedeńskimi takimi jak
„Museestunden”, „Waldheim’s Illustierte Zeitung” oraz
„Waldheim’s Illustierte Blatter”. W sumie do 1864 roku wykonał
ponad 200 ilustracji do kilku wiedeńskich czasopism. W tym czasie
odbył podróże m.in. do Monachium (1858 r.), Wenecji (1864 r.) i na
Węgry (1856 r., 1860 r., 1862 r.). W 1859 roku nawiązał współpracę
z polskim czasopismem „Postęp” Józefa Osieckiego, wydawanym w
Wiedniu. Od 1863 roku Grottger stał się jego redaktorem naczelnym.
Artur Grottger, "Autoportret", 1867
Wyjazd z Wiednia zapoczątkował czas tułaczki artysty po
galicyjskich dworach, gdzie poszukiwał zleceń z powodu ciągłych
tarapatów finansowych. Podczas powstania styczniowego Grottger
zaangażował się w pomoc uchodzącym z zaboru rosyjskiego
powstańcom. 23 grudnia 1863 w wiedeńskim mieszkaniu artysty
aresztowano jednego z Polaków podejrzewanego o działalność
spiskową w Krakowie. Austriacy wytoczyli Grottgerowi proces, a
cesarz Franciszek Józef cofnął mu stypendium artystyczne. W 1965
roku wyjechał z Wiednia. Lwów i Kraków stały się miejscem pobytu
artysty po powrocie do kraju. W 1866 roku na balu w lwowskim
Towarzystwie Strzeleckim poznał 16-letnią Wandę Monné, swoją
wielką miłość. Wanda była gorącą polską patriotką. We Lwowie
uczestniczyła w różnych działaniach konspiracyjnych. Zakochany w
niej Grottger często ją odwiedzał, rozmawiał z nią i ciągle
malował. Kiedy wyjeżdżał, prowadził z Wandą bardzo ożywioną
korespondencję. Choć wielu sprzeciwiało się ich związkowi,
zwracając uwagę na różnicę wieku, a także na chorobę Artura i
kłopoty finansowe, ich miłość się rozwijała, jednakże nie
mogła zostać spełniona. Malarz w nadziei na osiągnięcie sukcesu
wyjechał do Paryża, gdzie, skąd chory na gruźlicę został w 1867
roku wysłany przez lekarzy do uzdrowiska Amélie-les-Bains we
francuskich Pirenejach, gdzie zmarł 13 grudnia 1867 roku. Zwłoki
artysty sprowadziła do Lwowa 4 lipca 1868 roku jego narzeczona i
pochowała go na cmentarzu Łyczakowskim w miejscu, które kiedyś
podczas wspólnego spaceru Grottger wybrał.
Artur Grottger, "Utarczka ze Szwedami", ok. 1856
Artur
Grottger to jeden z czołowych przedstawicieli romantyzmu w
malarstwie polskim. Swe prace artysta wystawiał w kraju i za
granicą, m.in. we Lwowie (od 1851), Krakowie (od 1857), Wiedniu (od
1859) i Warszawie (od 1866). Pierwsza monograficzna Artura Grottgera
odbyła się między 6 czerwca a 23 sierpnia 1885 w Krakowie na tak
zwanej Langierówce, znajdującej się w Sukiennicach. Grottger
zapisał się w historii polskiej sztuki przede wszystkim jako twórca
patriotycznych cyklów rysunkowych. Jego twórczość określano jako
romantyczną, ale jednocześnie akademicką, a jego styl jako
nowatorski i zarazem konserwatywny. Tematyka jego dzieł sytuuje go
obok Jana Matejki, Henryka Siemiradzkiego i Wojciecha Gersona jako
jednego ze znaczących przedstawicieli nurtu polskiej narodowej
szkoły malarstwa historycznego. Grottger był artystą płodnym i
mimo przedwczesnej śmierci zostawił po sobie duży dorobek
artystyczny. Najważniejsze dzieła malarza to m.in. cykle:
„Warszawa I” (1861), „Warszawa II” (1862), „Polonia”
(1863), „Lithuania” (1864-1866), „Wojna” (1866-1867). Obrazy:
„Utarczka ze Szwedami” (1856), „Portret dziewczynki” (1860),
„Ucieczka Henryka Walezego z Polski” (1860), „Modlitwa
konfederatów barskich” (1860), „Modlitwa wieczorna rolnika”
(1860), „Powitanie powstańca” (1865), „Pożegnanie powstańca”
(1866).
Zdjęcia: Wikipedia
